Marco Pastors: “Ik hoop dat uitzenders meer invulling gaan geven aan hun maatschappelijke verantwoordelijkheid”
Langzaam maar zeker keert het tij op Rotterdam-Zuid. De aanpak van de partners van het Nationaal Programma Rotterdam Zuid (NPRZ) werpt zijn eerste vruchten af. Directeur Marco Pastors: “De sleutel naar een beter bestaan is werk. Uitzenders kunnen daar een belangrijke rol in spelen.”
Rotterdam-Zuid telt zestien achterstandswijken. U bent sinds 2012 directeur van het programmabureau Nationaal Programma Rotterdam Zuid, dat wordt gezien als lichtend voorbeeld voor de aanpak van grootstedelijke problematiek. Hoe gaat het nu?
“Het meest bemoedigende is dat jongeren steeds hoger geschoold raken. We hebben bereikt dat alle basisscholen op Zuid wekelijks tien uur extra lesgeven. Al elf jaar lang. Verder is het aantal mensen met een uitkering gedaald en zijn er betere woningen gekomen, zodat sociale stijgers niet hoeven te verhuizen. Dat is mooi, maar het moet beter. Rotterdam-Zuid bungelt op alle lijstjes nog steeds onderaan. Hier wonen relatief veel ongeschoolde of laagopgeleide mensen, de werkloosheid is hoog, er zijn taalproblemen en er is onveiligheid. ‘Het gaat overal in Nederland goed’, zeggen de mensen hier, ‘maar op Zuid merken we daar weinig van’.”
“In het verleden werden plannen met veel bombarie gelanceerd, om na een paar jaar een stille dood te sterven. Inderdaad: dat maakte bewoners cynisch. Wij willen alles goed doen wat in het verleden fout ging. Het belangrijkste: voor ons programma is twintig jaar uitgetrokken. We willen niets geks. Mensen moeten gewoon fijn en veilig kunnen wonen en werken. We willen dat iedereen goed opgeleid en aan het werk is. Dat is nu niet het geval en daardoor krijgen mensen het gevoel dat de wereld niet op hen zit te wachten. Ik doe mijn werk hier vanuit de grote overtuiging dat we een goede samenleving krijgen als iedereen mee kan doen.”
Naast scholing is werk een belangrijke pijler van uw programma.
“Ja. Ik ben niet van de buurtbarbecues of het kopjes theedrinken. Dat hebben we ook geleerd van het verleden. Desleutel naar een beter bestaan is werk. We nemen drempels weg. Bijvoorbeeld door te helpen met kinderopvang en meer vacatures geschikt te maken voor bewoners van Zuid door bijvoorbeeld opstapbanen of loonkostensubsidie. We zetten ook extra werkcoaches in. Inkomensonzekerheid is ook een belemmering om de stap naar werk te zetten. Dat ingewikkelde toeslagenstelsel; daar komt geen mens meer uit. Wij helpen mensen aanvragen in te vullen, garanderen een vast bedrag en invulfouten nemen we voor onze rekening.”
Jullie stimuleren mensen om te kiezen voor kansrijke sectoren als zorg, techniek en onderwijs.
“Absoluut. Waar het om gaat, is dat werk duurzaam moet zijn, tegen een eerlijk loon. Fatsoenlijk werkgeverschap zou bij alle werkgevers op 1 moeten staan. Te veel mensen op Zuid ervaren bestaansonzekerheid en werken via een oproep- of nulurencontract. Zo’n constructie kan legaal zijn, dat maakt het nog niet oké.”
Wat is wat u betreft de oplossing?
“Uitzenders zouden hier op Zuid een heel belangrijke, goede rol kunnen spelen, door mensen met een uitkering aan werk te helpen. Ik ben in het verleden met diverse uitzenders in gesprek gegaan. We hebben aangeboden hen te helpen met onderliggende problematiek, zoals taalachterstanden of schulden. Het hoeft hen geen geld te kosten; er zijn vele vormen van subsidie mogelijk. ‘Wat hebben jullie nodig om dit te laten slagen?’ was mijn vraag. Maar er was geen interesse. Nul.”
ABU-uitzenders committeren zich aan kwaliteit en goed werkgeverschap. Zij zetten zich in voor mensen met een achterstand tot de arbeidsmarkt en helpen uitkeringsgerechtigden, statushouders, (ex-)gedetineerden en zelfs daklozen aan werk.
“Wat kan ik zeggen? Hier in Rotterdam-Zuid zie ik dat gewoon niet. Ik zie echt wel de verschillen tussen uitzenders. Maar ik zou toch willen dat ook de bonafide ondernemers hier meer invulling geven aan hun maatschappelijke verantwoordelijkheid. Er is hier nog zoveel onbenut potentieel. Denk aan mensen met een bijstandsuitkering, aan senioren en aan de partners van eenverdieners die thuis zitten. Maar hier op Zuid zie ik dat uitzenders vooral mensen uit het buitenland halen en hier laten wonen. Dat is makkelijker dan mensen uit een uitkering helpen. Migranten zijn vaak jong en fit en concurreren daardoor ‘onze’ mensen uit de markt. De flexibiliteit van de arbeidsmarkt is in Nederland doorgeschoten. Uitzenders zijn daar niet schuldeloos aan.”
In Rotterdam zijn pilots gehouden om mensen met een uitkering verplicht te laten werken. Dat is mislukt, omdat de kandidaten niet vroeg op wilden staan, het werk te zwaar vonden et cetera. Als mensen niet willen, houdt het voor uitzenders toch ook op?
“Ik realiseer me dat er soms meer voor nodig is om mensen te activeren. Vroeger was ik meer van de lijn: Nederland zit vol kansen; je moet wel bukken om ze op te rapen. Ik vind nog steeds dat Nederland vol kansen zit, maar zie inmiddels wel dat dat voor sommige mensen echt heel lastig is.”
Bio Marco Pastors
Marco Pastors (1965) is directeur van het Nationaal Programma Rotterdam Zuid. Hierin werken onder meer Rijk, Gemeente Rotterdam, woningcorporaties, scholen en bedrijven samen om in twintig jaar tijd de problemen op Zuid aan te pakken. Van 2002 tot 2005 was Pastors, vriend en vertrouweling van wijlen Pim Fortuyn, wethouder van Leefbaar Rotterdam.
Uitzenders hebben ook te maken met de klantvraag. Wat als een aardbeiteler morgen tien plukkers nodig heeft? En er zijn geen Nederlanders voor te vinden? Dan zijn internationale medewerkers toch een uitkomst?
“Als je een Nederlander vraagt: ‘Wil je kippen slachten en wonen in een gammel huis?’, zegt hij nee. Waarom vragen we dat wel aan een Roemeen? Wat doen we mensen aan? Dit soort arbeidsmigratie draagt bovendien niet bij aan de brede welvaart in Nederland. Integendeel. Op het moment dat deze werkers niet meer nodig zijn, worden ze door uitzendbureaus uit hun huis gezet en melden ze zich bij de overheid en soms gaan ze op straat zwerven. Denk ook aan de kosten als deze mensen ouder worden. En, over die aardbeiteler: de innovatie in het Westland is gestokt door de beschikbaarheid van goedkope arbeidsmigranten. Nederland had er anders uitgezien zonder lage-lonen-migranten. We zouden in Nederland dus moeten nadenken over wat goede arbeidsmigratie is.”
U zat in de Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen 2050. Jullie conclusie luidde: Nederland zou niet langer als het slachthuis en pakhuis van Europa moeten fungeren, door telkens nieuwe distributiecentra, kassen en slachterijen te openen die draaien op arbeidsmigranten.
“Precies. Waarom investeren in werkgelegenheid terwijl er geen arbeidskrachten zijn? Wat dragen die bedrijven bij aan ons land? Om de brede welvaart te behouden en de vergrijzing betaalbaar, is gematigde bevolkingsgroei beter dan hogere groei. Met name lage-lonen-migratie vermindert de welvaart. Dat betekent dat je moet sturen op arbeidsmigratie. Wij zeggen: kies voor een hoogwaardige economie, met goed betaald werk dus ook. Daarbinnen is wel ruimte voor migranten, maar dan voor opgeleide mensen die willen werken in vitale beroepen, zoals in de zorg en het onderwijs. Daar kan een prachtige rol liggen voor uitzenders.”
Terug naar Rotterdam-Zuid. Uw aanpak vormt nu de blauwdruk voor negentien andere achterstandsgebieden in Nederland. Dat is toch een mooi compliment.
“Dat is het. Natuurlijk hebben meerdere mensen bijgedragen aan die resultaten, maar ik ga ook niet vals bescheiden doen. En ik koester wat we hebben bereikt, maar we zijn er nog lang niet.”
Stel dat Nederland in de toekomst een nieuwe premier nodig heeft. Wat zou u doen als ze u vragen?
“Ik zou hard to get spelen en een keiharde garantie willen dat er voldoende middelen zijn voor al die achterstandsgebieden om hun programma de hele termijn van twintig jaar uit te voeren.”
Wat maakt u het meest trots?
“Dat scholen, ondanks het lerarentekort, kinderen wekelijks tien uur extra lesgeven. En dat we ze, in samenwerking met werkgevers en opleiders een samenhangend programma in kansrijke sectoren kunnen bieden, van basisschool tot arbeidsmarkt. Mét jaarlijks meer dan achthonderd baangaranties in techniek-, zorg- en maatschappelijke beroepen. Voor jongeren op Zuid is opgroeien met alle kansen geen vanzelfsprekendheid. Dat willen wij veranderen en dit is een mooie basis. Als ik hier rondloop en die kinderen zie; dat geeft me een fijn gevoel.”
Als ABU-leden zich aangesproken voelen en graag een bijdrage willen leveren om de mensen in Zuid aan werk te helpen, waar kunnen ze zich dan melden?
“Bij mij. Ik hoor erg graag van ze. Onze deur aan de Mijnsherenlaan staat altijd open.”
