Topvrouw Marry de Gaay Fortman: "Een topman is ook niet altijd topman geweest"
Marry de Gaay Fortman is advocaat-partner bij Houthoff en commissaris bij DNB en KLM. OPZIJ verkoos haar vorig jaar tot meest invloedrijke vrouw in het bedrijfsleven. Als boegbeeld van de Stichting Topvrouwen wil ze de weg plaveien voor andere topvrouwen. Op 13 mei jl. was ze een van de sprekers op het ABU-congres. Een korte kennismaking.
U treedt regelmatig naar buiten over het gebrek aan vrouwen aan de top.
“Ja. Met Topvrouwen.nl willen we vrouwen stimuleren door te stoten. De doorstroming van vrouwen naar boardrooms verloopt traag, omdat bedrijven te weinig oog hebben voor vrouwelijk talent, door de gender-pay-gap en doordat vrouwen hun ambities minder snel kenbaar maken. En dan zijn daar natuurlijk nog de vooroordelen. Een dominante man wordt als krachtig bestempeld, een dominante vrouw als een kreng.”
Als topvrouw in een mannenwereld heeft u dit soort situaties zelf meegemaakt. In uw boek “Verdrink geen dooie eend. De kunst van beminnelijke doeltreffendheid”, dat vorig jaar verscheen, beschrijft u het sollicitatiegesprek met uw baas. Zijn eerste vraag was: ‘Zeg Marry, hoeveel kinderen ben jij van plan te krijgen?’
“Ja. Een zeer impertinente vraag en ook 23 jaar geleden al een voorbeeld van conservatief denken. Want waarom gaat hij er automatisch van uit dat ik mijn carrière opgeef om voor de kinderen te zorgen? Ik noem zo’n moment in mijn boek een ‘dooie eend’; iemand stuurt een gesprek een negatieve en doelloze kant op. Ik los het op met humor of tegenvraag: ‘Hoeveel kinderen bent u nog van plan te krijgen?’
Laat je niet afleiden door persoonlijke aanvallen. Eis rustig je aandeel op.
Het is de kunst van wat ik noem ‘beminnelijke doeltreffendheid’ die mij verder heeft gebracht. Ik wil vrouwen een hart onder de riem steken. Je moet je niet laten afleiden door persoonlijke aanvallen, maar rustig je aandeel opeisen. En verder is het aan de mannen in managementposities om te zorgen dat ook vrouwen carrière maken.”
Hoe kan het bedrijfsleven zorgen voor meer vrouwen aan de top?
“Er zijn diverse maatregelen die je kunt nemen. Rapporteer de resultaten in je jaarverslag, spreek afdelingen die slecht presteren aan, zorg voor rolmodellen. Jeroen van der Veer presenteert op de website Topvrouwen.nl zijn ‘Diversity-toolbox’, waarin hij tien tips geeft om een diverser personeelsbestand te krijgen. Inspirerend vind ik ook het voorbeeld van Siemens AG, die het goed doet op het vlak van diversiteit. Zij hebben bijvoorbeeld een programma dat heet ‘Employer-led-flexibility’, waarbij werknemers zelf voorstellen kunnen doen hoe ze hun werk en zorgtaken goed op elkaar af kunnen stemmen. Hun manager is verplicht hierover met hen in gesprek te gaan.”
U pleit ook voor een verplicht vrouwenquotum
“Ja, want Nederland doet het heel slecht in Europa. Het gaat te langzaam. In dit tempo duurt het nog een generatie voor we ergens zijn. Dat vind ik niet fair tegenover vrouwen, om te zeggen: wacht nog 25 jaar. Een quotum is nodig en het helpt. In Frankrijk, Duitsland, Italië, België; overal hebben ze quota. Als je dit afdwingt is de discussie in één keer voorbij. Vrouwen worden relatief vaak afgewezen op hun gebrek aan ervaring. Vaak is dat een onterechte grond. Ervaring is iets wat je opdoet. Een topman is ook niet altijd topman geweest.”
U focust vooral op vrouwen, niet op andere minderheden op de arbeidsmarkt.
“Vrouwen vormen de grootste minderheid, maar uiteraard moet je ook oog hebben voor andere groepen. Daarom pleit ik ook niet alleen voor een quotum, maar ook voor een open, inclusieve bedrijfscultuur. Want dan bereik je niet alleen meer vrouwen, maar ook andere minderheden op de arbeidsmarkt.”
Op 13 mei aanstaande spreekt u op het ABU-congres, dat onder meer over de waarde van werk gaat. Wat betekent de waarde van werk voor u persoonlijk?
“Arbeidsvreugde, trots en verbondenheid. Als advocaat sta ik cliënten bij en kan ik bijdragen aan maatschappelijke discussies. Ik voel me verbonden met mijn vak en ben er trots op dat ik advocaat ben. Werk draait niet alleen om loon, maar ook om zaken als identiteit, verbondenheid, deel uitmaken van een gemeenschap. Een mooi voorbeeld van dat laatste vind ik die 25.000 KLM’ers die laatst een petitie tekenden voor het aanblijven van hun topman Pieter Elbers. Maar eigenlijk wil ik de term ‘waarde van werk’ omdraaien naar ‘werk van waarde’. Want ik denk dat het belangrijkste is, dat iedereen werk wil doen dat waarde heeft.”
Hoe ziet u de rol van de uitzendbranche op de arbeidsmarkt?
“Uitzenders spelen uiteraard economisch een belangrijke rol, maar ik vind hun maatschappelijke rol minstens zo belangrijk. De arbeidsmarkt is door middel van de uitzendbranche immers toegankelijker voor groepen die meer afstand tot de arbeidsmarkt hebben. Zo kan uitzendwerk bijdragen aan een meer inclusieve en meer diverse arbeidsmarkt. De branche zou deze rol met beide handen moeten aangrijpen. Ik ben dan ook een groot voorstander van campagnes, zoals de antidiscriminatiecampagne ‘Werk jij mee? Zeg nee’. Daarbij is het wel belangrijk om het ideaal van diversiteit en inclusiviteit niet enkel met de mond te belijden, maar ook in de dagelijkse praktijk. Inclusiviteit begint met de mindset dat er een verandering nodig is.”
Dit artikel verscheen in Reflex 1 – 2019
