Wethouders Den Haag en Westland over de uitdagingen van arbeidsmigratie: "Om de problemen op te lossen is samenwerking nodig"
Arbeidsmigranten vormen een cruciaal onderdeel van onze economie. Ze zijn actief in onder meer de glastuinbouw, vleesindustrie, bouw, logistiek en horeca. Toch gaat hun aanwezigheid gepaard met uitdagingen, zoals illegale huisvesting en dakloosheid. Peter Valstar (wethouder Westland) en Martijn Balster (wethouder Den Haag) vertellen hoe dit in de praktijk werkt. Hoe belangrijk is arbeidsmigratie voor Den Haag en Westland?
Peter Valstar (wethouder Westland): “Arbeidsmigratie is de kurk waar onze economie op drijft. Dat geldt niet alleen voor de land- en tuinbouw, ook in andere sectoren zijn ze keihard nodig. Als kabelleggers, boodschappenbezorgers, in hotels en in restaurants. Arbeidsmigranten zitten in haarvaten van onze economie en samenleving.”
Martijn Balster (wethouder Den Haag): “Een simpel voor of tegen arbeidsmigratie doet geen recht aan wat er speelt. Er zijn grote personeelstekorten. We zien in en om Den Haag diverse sectoren die bijna volledig draaien op arbeidsmigratie. De vraag is echter wel of dat wenselijk is. Zeker als je ziet wat de negatieve maatschappelijke effecten zijn.”
"Arbeidsmigratie is de kurk waar onze economie op drijft. Arbeidsmigranten zijn keihard nodig. Ze zitten in de haarvaten van onze economie en samenleving."
Peter Valstar, wethouder Westland
Welke problemen ervaren jullie vooral?
Valstar: “Uiteraard lopen wij in Westland ook weleens aan tegen malafide werkgevers en uitzenders, maar ik durf te stellen dat de veertig tot zestig grote uitzendbureaus in Westland keurige partijen zijn. Ons grootste probleem is het gebrek aan huisvesting. In het hoogseizoen werken hier 17.000 arbeidsmigranten, in het laagseizoen 12.000. Op dit moment hebben we 5.000 huisvestingplekken beschikbaar.”
Balster: “Er wonen in Den Haag naar schatting 50.000 arbeidsmigranten. In sommige oude wijken is de helft arbeidsmigrant. Die wonen daar vaak onder erbarmelijke omstandigheden in de particuliere verhuur. We hebben ook short stay-groepslocaties, daar wonen zo’n 500 arbeidsmigranten. We hebben ook te maken met rondzwervende, dakloze arbeidsmigranten. Verder zien we dat onderbetaling ver onder het minimumloon regelmatig aan de orde is.”
Heeft u als wethouder in Den Haag het gevoel dat de lusten voor de werkgevers zijn en de lasten voor uw gemeente?
Balster: “De lusten zijn voor een paar werkgevers, ook in Westland. Er wordt goed aan arbeidsmigranten verdiend. De lasten zijn in grote mate voor de samenleving. Het college van Westland doet overigens echt zijn best om meer huisvesting mogelijk te maken. Feit is wel dat een groot deel van de arbeidsmigranten in Den Haag woont en buiten Den Haag werkt. Als je mensen hiernaartoe haalt, moet je zorgen dat er ook huisvesting is.”
Valstar: “Ik wil niet weglopen voor de problemen die er in de oude wijken van grote steden zijn. Maar ik heb veel moeite met de suggestie van de Haagse wethouder dat het merendeel van de Westlandse arbeidsmigranten in Den Haag woont. Hoe weet hij dat ze niet in zijn eigen hotels, restaurants of in de bouw werken? Laten we gezamenlijk onderzoek doen, zodat we op basis van feiten verder kunnen praten. Want het is wel erg makkelijk om met de vinger naar Westland te wijzen.”
Heeft u begrip voor de situatie die uw collega uit Den Haag schetst?
Valstar: “Ik vind dat er soms een te simplistisch beeld is over de sector. Als bestuurder heb je een verantwoordelijkheid. Natuurlijk moet je ook aanwijzen wat er fout gaat. Maar je moet niet alle werkgevers en alle uitzenders wegzetten als malafide profiteurs. We moeten juist samenwerken om de problemen op te lossen. Met begrip voor elkaars standpunten en elkaars werkelijkheid.”
Balster: “In Den Haag zijn er ongeveer 1.600 uitzendbureaus, het grootste deel is niet bij een koepel aangesloten. Ik zeg niet dat er alleen slechte uitzenders en slechte werkgevers zijn. Er zijn ook bedrijven en uitzenders die het op een nette manier doen. En die veel last hebben van de negatieve publiciteit. Dat onderstreept het belang om veel meer te reguleren. Daar hebben de goedwillende partijen ook baat bij.”
Welke initiatieven ontplooien jullie om de problemen rond arbeidsmigratie aan te pakken?
Balster: “In ons beleidsplan ‘Arbeidsmigratie in goede banen’ staan verschillende maatregelen. Zoals het niet meer toestaan van kamerbewoning in delen van de stad en de invoering van opkoopbescherming. Ook doen we jaarlijks vele honderden huisvestingscontroles. Daarnaast is er een project om dakloze arbeidsmigranten weer naar werk of naar het land van herkomst te begeleiden. We hebben een mobiel informatiepunt voor arbeidsmigranten en beleid om kinderen van arbeidsmigranten vindbaar en zichtbaar te maken.”
Valstar: “Als gemeente Westland hebben wij contact met bonafide uitzenders waar goed zaken mee te doen is en die over de noodzakelijke certificaten beschikken. Afgelopen jaar hebben we honderdvijftig huisvestingscontroles gedaan, waarbij er in twee gevallen problemen waren. De realiteit is wel dat onze burgemeester een drugspand kan sluiten, maar we kunnen niets doen als de arbeidswetgeving niet wordt nageleefd of bij cao-overtredingen. We zouden meer bevoegdheden willen hebben.”
"De lusten zijn voor een paar werkgevers, ook in Westland. De lasten zijn in grote mate voor de samenleving."
Martijn Balster, wethouder Den Haag
Vergunt u ook groepslocaties voor de huisvesting van arbeidsmigranten?
Valstar: “We werken er hard aan om in Westland grootschalige woonlocaties te realiseren. In totaal zitten er zo’n drieduizend huisvestingsplekken in de pijplijn. We willen nog meer bouwen, maar alle procedures werken enorm vertragend. Het zou goed zijn als die procedures worden versneld.”
Balster: “Twee jaar geleden is de vergunning van een locatie met 350 bedden verlopen. We gaan nu proberen om een vergunning voor een locatie met dezelfde omvang te organiseren. Maar wij hebben ook een huisvestingsopgave voor andere groepen als statushouders en starters. Ik kan niet voldoen aan de woningvraag die er voor arbeidsmigranten is. En dus zal er een uitbreidingsstop moeten komen voor bedrijven die afhankelijk zijn van arbeidsmigranten, als deze bedrijven niet in huisvesting kunnen voorzien.”
Tot slot: hoe kijkt u naar de rol van de ABU als het gaat om het verbeteren van de leef- en werkomstandigheden van arbeidsmigranten?
Balster: “De afspraken die in de cao zijn gemaakt, het initiatief rond dakloosheid en het eigen ABU-meldpunt vind ik goede initiatieven. Ik sta open voor meer samenwerking met de ABU. We hebben elkaar hard nodig om malafide praktijken tegen te gaan. Maar als land moeten we ons ook de vraag stellen: welke economie willen we zijn? Want alleen dan kunnen we het draagvlak voor de uitzendsector behouden.”
Valstar: “Wij werken al lange tijd zeer constructief met de ABU en ook NBBU samen en we zouden willen dat alle uitzendbureaus verplicht aan de strenge eisen van de koepels moeten voldoen. De meeste last hebben we van niet-gecertificeerde partijen. En laat ik het diplomatiek zeggen: dat zijn géén partijen uit Westland. Laten we vooral het open gesprek met elkaar blijven voeren. Want uiteindelijk trekken we allebei aan dezelfde kant van het touw: het verbeteren van de woon- en werkomstandigheden van arbeidsmigranten.”
Hoeveel arbeidsmigranten werken in Den Haag en Westland?
In het hoogseizoen werken 17.000 arbeidsmigranten in de gemeente Westland; het overgrote deel (90%) werkt in de glastuinbouw.
Het aantal arbeidsmigranten dat in Den Haag zelf werkt, is onbekend; ze werken met name in sectoren als de logistiek, de vleesindustrie, de bouw, de land- en tuinbouw en op Schiphol.
Naar schatting wonen 50.000 arbeidsmigranten in Den Haag. Zo’n 500 van hen wonen in short stay-groepslocaties; de meeste arbeidsmigranten wonen in de particuliere verhuur.
In Westland zijn 5.000 huisvestingsplekken beschikbaar; 3.000 extra bedden zitten in de pijplijn.
