“Lessen trekken uit de coronacrisis”
Nieuwe vervolgstudie Platform de Toekomst van Arbeid
In juni verscheen de publicatie Investeren in mensen van het Platform de Toekomst van Arbeid. Daarin werd een samenhangend pakket maatregelen gepresenteerd om onze arbeidsmarkt robuuster te maken en de waarde van werk te vergroten. Door de coronacrisis is het speelveld echter drastisch veranderd. Daarom is er een vervolgstudie gedaan, met als titel: Naar een schokbestendiger arbeidsmarkt.
“Het Platform de Toekomst van Arbeid wordt gevormd door vertegenwoordigers van diverse maatschappelijke organisaties, die daar op persoonlijke titel zitting in hebben,” vertelt ABU-voorzitter Sieto de Leeuw. “Dat zijn vertegenwoordigers van bijvoorbeeld AWVN, Cedris, UWV, VNG, NRTO, MBO-Raad, PO-Raad, het Verbond van Verzekeraars en de ABU.” Het ‘eindproduct’ van die maatschappelijke denktank was de publicatie Investeren in mensen. Daarin werden concrete voorstellen gedaan om het stelsel van werken, leren en verzekeren fundamenteel te verbeteren. De Leeuw: “Zo pleiten wij bijvoorbeeld voor een individueel scholingsbudget. En tevens voor een periodieke loopbaan-APK voor alle werkenden, die in kaart brengt wat er nodig is om hun positie op de arbeidsmarkt te behouden. Verder breken we een lans voor een basisbaan in plaats van een bijstandsuitkering, meer interne flexibiliteit voor werkgevers en het terugdringen van de wildgroei aan contractvormen. Ook doen we het voorstel voor de vorming van een Werkhuis, om te zorgen dat mensen – nog voordat ze in een uitkering belanden – zo snel mogelijk weer aan nieuw werk worden geholpen.”
Vervolgstudie
“Toen de coronacrisis in alle hevigheid uitbrak, was Investeren in mensen in de afrondende fase,” vervolgt De Leeuw. “We hebben toen gezegd: we maken dit rapport af, maar gaan wel aan de slag met een vervolgstudie waarin we kijken naar de impact van de coronacrisis.” Die vervolgstudie Naar een schokbestendiger arbeidsmarkt ligt er nu. De Leeuw: “In deze studie worden eigenlijk twee vragen beantwoord. Allereerst: zou Nederland beter af zijn geweest als de plannen uit Investeren in mensen al waren uitgevoerd? En de tweede vraag was: leren we van de coronacrisis dingen die vragen om nieuwe maatregelen?”
“De coronacrisis maakt nadrukkelijk duidelijk dat er insiders en outsiders op de arbeidsmarkt zijn.”
De conclusie van deze vervolgstudie is dat Nederland inderdaad een schokbestendigere economie zou hebben gehad als de plannen van het Platform al gerealiseerd waren, stelt De Leeuw. “Vooral een individueel scholingsbudget en ons voorstel om de WW-uitkering te verhogen en tegelijkertijd te beperken tot maximaal een jaar, dragen daaraan bij. Daardoor wordt de wendbaarheid en weerbaarheid van werkenden vergroot.” Volgens De Leeuw heeft de coronacrisis nadrukkelijk duidelijk gemaakt dat er insiders en outsiders op de arbeidsmarkt zijn. “De insiders zijn de mensen met een vast contract, die veel zekerheden hebben en nu onder de NOW-regelingen vallen. De outsiders worden in deze crisis hard getroffen: de zelfstandigen, mensen met een tijdelijk contract of oproepcontract en uitzendkrachten die niet aan de referte-eis voldoen. Voor die groepen werd niet of nauwelijks gezorgd.”
Activerend arbeidsmarktbeleid cruciaal
Een activerend arbeidsmarktbeleid is volgens De Leeuw, zeker in deze tijd, van cruciaal belang. “Mensen raken hun baan kwijt, maar tegelijkertijd is er op andere plekken nog veel werk. De uitzendsector heeft de afgelopen maanden veel mensen in andere sectoren aan een baan weten te helpen. Het idee van het Platform voor de vorming van een Werkhuis, waarbij mensen zo snel mogelijk van-werk-naar-werk worden bemiddeld, heeft door deze crisis eigenlijk alleen nog maar meer urgentie gekregen.”
Weerbaarheidsreserve
Wat we tevens van de coronacrisis kunnen leren, is dat aanvullend beleid voor zelfstandig ondernemers noodzakelijk is, stelt De Leeuw. “Zij blijken financieel kwetsbaar. Het CBS heeft berekend dat als bij zelfstandigen drie maanden lang de inkomsten wegvallen, een op de vijf van hen onder de minimumloongrens zakt. Duurt dat inkomensverlies een jaar, dan komt een op de drie onder die grens.” Hiervoor moet een structurele oplossing worden gevonden, meent De Leeuw. “Er was nu de Tozo-regeling, maar zelfstandigen hebben daar nooit premie voor afgedragen. Voor de toekomst is ander beleid wenselijk. Wij komen nu met een nieuw voorstel: de ‘weerbaarheidsreserve’. Dat is individueel opgebouwde reserve, die zelfstandigen kunnen benutten bij ziekte, bij inkomensverlies door een crisis en voor hun pensioen.” Daarbij kan worden gekozen voor een minder of meer verplichtend karakter en wel of geen fiscale ondersteuning vanuit de overheid, aldus De Leeuw. “Daar maken wij als Platform bewust geen keuze in. Daarover moet een maatschappelijk debat volgen, waar ook de zelfstandig ondernemers aan deelnemen.”
“Alle voorstellen van het Platform die in de publicaties Investeren in mensen en Naar een schokbestendiger arbeidsmarkt staan, zijn bedoeld als bouwstenen voor een nieuw Regeerakkoord,” besluit De Leeuw. “De komende maanden blijven wij als Platform actief. Met als doel om ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk van onze ideeën daadwerkelijk in het Regeerakkoord terecht gaan komen.”
Dit artikel verscheen in Uitzendwerk 4 2020
