Ex-gedetineerden krijgen nieuwe kans via uitzendbranche
Werk en inkomen cruciaal voor goede terugkeer in samenleving
Betaald werk is een belangrijke succesfactor voor een succesvolle terugkeer in de samenleving als ex-gedetineerden hun straf hebben uitgezeten. De Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) werkt hiervoor samen met verschillende uitzendorganisaties, waaronder Europoort Uitzendbureau – specialist in industriële schoonmaak – dat veel werkzoekenden met een ‘rugzakje’ succesvol een nieuwe kans op de arbeidsmarkt biedt. Zo’n 80 procent blijft na re-integratie duurzaam aan de slag.
Jaarlijks verlaten ongeveer dertigduizend gedetineerden de gevangenis. Daarna blijkt werk vinden lastig. Zo’n 80 procent heeft een jaar na vrijlating nog geen werk, terwijl dit belangrijk is voor goede re-integratie en een lagere recidive. Bijna de helft van de ex-gevangenen komt binnen twee jaar opnieuw in aanraking met justitie en ruim een kwart belandt binnen twee jaar opnieuw in de cel. Mét werk en inkomen is de kans op recidive veel lager, blijkt uit cijfers van de DJI, die de terugkeer naar de samenleving begeleidt. “Als gedetineerden ons Penitentiair Programma doorlopen voor hun terugkeer naar de samenleving en werk, gaat dat voor driekwart prima. Zo’n 80 procent vindt betaald werk en de meesten blijven dat doen. Of ze gaan een opleiding volgen of beginnen een eigen bedrijf,” zegt Ron Philipsen, senior casemanager van de DJI in Brabant en Zeeland.
Gedetineerden moeten de deelname aan het programma verdienen. Ze kunnen dan intern een opleiding volgen – bijvoorbeeld metaal- of houtbewerking – of aan het eind van hun detentie werkervaring opdoen bij een reguliere werkgever, vaak met een enkelband. De DJI werkt hiervoor samen met een vaste groep werkgevers en circa tien grotere uitzendorganisaties die bekend zijn met het programma. Philipsen: “Veel ex-gedetineerden hebben doorgaans moeite om werk te vinden. Via ons valt dat redelijk mee door dit netwerk en omdat deze werkgevers al bekend zijn met de werkwijze. Zij vinden dat ex-gedetineerden een tweede kans verdienen als zij hun straf hebben uitgezeten. Een groot voordeel van uitzendwerk als opstap naar werk is dat werkgever en werknemer op een laagdrempelige en veilige manier kunnen ervaren of het wederzijds bevalt. Relatief veel ex-gedetineerden vinden werk in de bouw of techniek, bijvoorbeeld als lasser, heftruckchauffeur of stukadoor. Hogeropgeleide cliënten vinden zelf vaak werk.”
“Via ons hebben werknemers geen last van deze vooroordelen.”
Michaël de Bruine, directeur Europoort
Voorzichtigheid
Europoort Uitzendbureau is een van de uitzendorganisaties waarmee wordt samengewerkt. In de industriële reiniging zorgt het bedrijf in binnen- en buitenland voor het schoonmaken van grote installaties, bijvoorbeeld in de Rotterdamse haven. Bij dit wat ruwere werk worden veel mensen met een ‘rugzakje’ succesvol aan het werk geholpen, onder wie ex-gedetineerden. “Zij hebben last van vooroordelen. Werkgevers blijken vaak enthousiast over de persoon, maar als ze hun achtergrond kennen, worden ze voorzichtig. Terwijl veel werkgevers niets weten over het justitieel verleden van hun eigen werknemers,” zegt directeur Michaël de Bruine. “Via ons hebben werknemers geen last van deze vooroordelen. Onze opdrachtgevers beoordelen hun werk en zijn daar tevreden over. Bij onze ex-gedetineerden gaat het vaak om mensen die op jongere leeftijd een fout hebben gemaakt. Wij vinden dat ze daarna een tweede kans moeten krijgen en zich moeten kunnen bewijzen.”
De uitzendorganisatie kijkt of kandidaten geschikt zijn voor het werk. Vooral hun motivatie is belangrijk. “We werken niet met zedendelinquenten of mensen die agressieve delicten hebben gepleegd. Ze moeten wel bij ons in de groep passen. Die is best hecht. Met de meeste ex-gedetineerden gaat het prima. Zo’n 80% blijft duurzaam aan de slag: bij ons of op contract bij een opdrachtgever. Sommigen beginnen voor zichzelf. En soms moeten wij ook geduldig zijn. We zien ook wel eens iemand terugkeren naar detentie. Dan kwam het te vroeg, maar daarna kan het alsnog wél lukken. Na detentie moeten mensen weer leren omgaan met structuur en het gewone burgerleven. Een belangrijke succesfactor is ook hoe iemand in zijn privéomgeving gesteund wordt en ervaart dat hij het ergens voor doet.”
“Werk helpt enorm. Niet alleen voor het inkomen, maar ook voor de zingeving.” – Jef van Spréw
Belemmeringen
Drempels zijn er ook voor deze groep werkzoekenden. De Bruine: “Ex-gedetineerden lopen soms tegen wettelijke drempels aan als ze gaan werken. Bijvoorbeeld als ze met een ander een delict hebben gepleegd en er nog smartengeld betaald moet worden. Wanneer iemand als enige werkt, wordt dat volledig op die persoon verhaald. Dat voelt onrechtvaardig en werkt averechts.”
Ook het nieuwe vrijheidsbeleid voor penitentiaire inrichtingen – sinds de moord op Anne Faber door een tbs’er – beperkt de kansen op een goede terugkeer naar werk. Philipsen: “Tbs is totaal iets anders dan de situatie van ex-gedetineerden, maar zij kunnen nu niet meer een jaar voor vrijlating werkervaring opdoen, maar slechts twee maanden. Dat is erg kort en dan worden ze de samenleving weer ingestuurd. We hadden een erg goed en succesvol programma, maar het voelt nu of het kind met het badwater is weggegooid. Het zou beter zijn als dit weer hersteld wordt.”
“Eenmaal vrij heb je een doel en regelmaat nodig”
Na bijna twee jaar celstraf verliet Jef van Spréw in 2014 de gevangenis. Voorgoed, was zijn stellige overtuiging. In een vervolgtraject van twee jaar (proeftijd en re-integratie) begon hij in 2015 bij Europoort Uitzendbureau in de industriële schoonmaak. Daar heeft hij de afgelopen jaren veel andere ex-gedetineerden succesvol dezelfde weg zien belopen naar de arbeidsmarkt en de samenleving. “Zodra je weer op straat staat, heb je een doel en regelmaat nodig. Werk helpt enorm. Niet alleen voor het inkomen, maar ook voor de zingeving. Ik had het geluk dat ik gesteund werd door mijn ex-vrouw met wie ik inmiddels ook weer hertrouwd ben. Ik heb ook twee dochters voor wie ik er wilde zijn. In mijn werk heb ik me goed kunnen ontwikkelen. Ik heb in zeven jaar elf opleidingscertificaten behaald, onder meer voor de heftruck, hoogwerker en mijn VCA-diploma (Veiligheid, Gezondheid en Milieu). Omdat het werk op locatie lichamelijk wat zwaar werd, ben ik tegenwoordig planner op kantoor. Dat ik het werk op locatie ook ken, is een groot voordeel. Ik ben dankbaar voor deze kans die ik heb gekregen. Ik heb mijn leven weer goed op de rit en ben weer gelukkig met mijn vrouw en kinderen. Dat was wel anders toen ik in de cel zat. Gelukkig had ik echt iets om voor te leven. Ik wilde ook niet dat mijn kinderen zouden lijden door mijn fout. Toen ik daarbinnen zat tijdens de kerst en mijn kinderen niet kon zien op belangrijke momenten en met oudjaar in mijn eentje het vuurwerk hoorde, zijn mijn ogen wel geopend. Wat doe ik hier eigenlijk? Dat was een pijnlijke eyeopener die mij heeft geholpen om het echt anders te gaan doen.”
