Forse stijging werkloosheid door coronacrisis: “Benoem een Deltacommissaris voor de arbeidsmarkt”
De gevolgen van de coronacrisis voor de arbeidsmarkt zijn ongekend. Naar verwachting komen er duizenden werklozen bij. Hoe kan deze schokgolf worden opgevangen? En wat betekent dit op langere termijn voor de hervorming van onze arbeidsmarkt? Tof Thissen, algemeen directeur UWV WERKbedrijf, en Marjolein ten Hoonte, directeur arbeidsmarkt en MVO van de Randstad Groep, geven antwoord.
“Wat ik positief vind, is dat het bedrijfsleven inmiddels weer gematigd optimistisch is,” zegt Ten Hoonte aan het begin van het gesprek. “Dat neemt niet weg dat de coronacrisis een enorme impact op de arbeidsmarkt heeft. De NOW-regelingen dempen nog enigszins de werkloosheid. Maar we moeten er rekening mee houden dat er duizenden werklozen bijkomen.” Ook Thissen vindt de situatie ‘zorgelijk, maar tegelijkertijd uitdagend’. “We zullen alles op alles moeten zetten om voor zoveel mogelijk mensen werkloosheid te voorkomen. Er zijn nog steeds heel veel vacatures, vaak in andere sectoren dan waar werkzoekenden vandaan komen. Bemiddeling van-werk-naar-werk en van-uitkering-naar-werk kan – zeker door de inzet van scholing en training – echt perspectieven bieden. Dat zal samen moeten worden opgezet met de sociale partners, die zijn echt onmisbaar.” Ten Hoonte sluit zich daarbij aan: “Voor de pandemie was er een enorme krapte in bepaalde sectoren. Dat is niet veranderd. In totaal gaat het nog steeds om 200.000 openstaande vacatures. De coronacrisis drukt ons met de neus op de feiten: de baan voor het leven bestaat niet meer en mensen zullen moeten gaan bewegen over sectoren heen.”
Marjolein ten Hoonte, directeur arbeidsmarkt en MVO van de Randstad Groep
"De transitievergoeding zou voortaan echt alleen als scholingsinstrument ingezet moeten worden."
Intensieve samenwerking nodig
Samen met de vakbeweging en de uitzendbranche heeft UWV onlangs een plan ingediend bij het ministerie van SZW dat het tij moet keren. Een belangrijk uitgangspunt daarbij is dat in de vijfendertig arbeidsmarktregio’s publieke en private partijen intensief gaan samenwerken bij van-werk-naar-werkbemiddeling. Thissen: “We willen zo min mogelijk mensen laten instromen in de WW. Daar heeft iedereen baat bij. Ten eerste uiteraard diegenen die met ontslag bedreigd worden. Maar ook de overheid, doordat de WW-lasten minder stijgen. En ook de gemeenten. Want als heel veel mensen doorstromen naar de bijstand, staat straks de gemeenten het water aan de lippen.”
Triagetent arbeidsmarkt
Ten Hoonte ziet een soort ‘triagetent’ op de arbeidsmarkt voor zich, vertelt ze. “Iemand die arbeidsfit is en ontslagen wordt, wordt direct opgepakt en doorgeleid naar ander werk. Valt iemands functie in een bepaalde sector weg, dan wordt diegene via scholing of training klaargestoomd voor een andere sector. En voor de moeilijk bemiddelbaren kun je denken aan een maatwerktraject met intensieve begeleiding. Een strak georganiseerd werkproces dus, waarbij het individu centraal staat en het steeds over werk gaat.” Uitzendorganisaties kunnen publieke partijen daarbij in hoge mate ontzorgen, meent Ten Hoonte. “Wij kennen de markt. Via big data-analyse weten uitzenders waar de vraag zit en welke matches gemaakt kunnen worden. We hebben tevens veel ervaring in het verzilveren van werkervaring en het faciliteren van training en scholing. Daarbij is het niet onze intentie om slechts één keer een match te maken. We willen onderdeel zijn van de loopbaan van diegene die het betreft.” UWV werkt al jaren uitstekend samen met de uitzendbranche, vertelt Thissen. “Publiek kan niet zonder privaat. De uitzendbranche is een hele goede partner. Een derde van de WW’ers vindt via de uitzendbranche de weg weer terug naar de arbeidsmarkt. Een jaar later heeft de helft van hen vast werk gevonden. Dat zijn hele mooie cijfers. Ik heb dan ook tegen de vakbonden gezegd: kijk eens wat positiever naar de uitzendbranche.”
Scholing cruciaal
Om de publiek-private samenwerking in de arbeidsmarktregio’s te ondersteunen, is scholing cruciaal, benadrukken de twee directeuren. Thissen: “Via slimme trajecten moeten we mensen klaarstomen voor sectoren waar nu tekorten zijn. Zoals in de zorg, het onderwijs en de techniek.” Volgens Ten Hoonte is het belangrijk dat de transitievergoeding anders ingezet gaat worden. “Die vergoeding zou voortaan echt alleen als scholingsinstrument ingezet moeten gaan worden, en dus niet om een caravan van te kopen.”
Tof Thissen, algemeen directeur UWV WERKbedrijf
“Mijn toekomstbeeld is een drempelloos ‘Huis van de arbeidsmarkt’.”
Drempelloos Huis van de arbeid
Thissen denkt dat samenwerking in deze coronacrisis de opmaat kan zijn voor een meer activerende en inclusieve arbeidsmarkt op langere termijn. “De coronacrisis heeft laten zien dat een groot deel klopt van wat er is opgeschreven in de rapporten van de commissie-Borstlap en de WRR. We moeten het nu echt anders gaan doen. Mijn toekomstbeeld is een drempelloos ‘Huis van de arbeidsmarkt’, waar iedereen terecht kan om een volgende stap op de arbeidsmarkt te zetten.” Ten Hoonte kan zich daar volledig in vinden. “Binnen Randstad Groep Nederland hebben we het concept van de ‘ontslagvrije samenleving’ ontwikkeld, met werk en inkomen als de nieuwe zekerheden. De afgelopen jaren zijn we met z’n allen heel druk geweest met het regelen van de afstap van de arbeidsmarkt, door flexibilisering en de versoepeling van het ontslagrecht. Maar de opstap naar de arbeidsmarkt is onvoldoende georganiseerd. Daar is dus veel te winnen.” Thissen: “Misschien is het een idee om een Deltacommissaris voor de arbeidsmarkt te benoemen. Om het herstelproces aan te jagen én de contouren te schetsen van de hervormingen die op langere termijn nodig zijn. Laten we deze crisis niet zomaar voorbij laten gaan. En kijken hoe we met vereende krachten de dingen beter kunnen organiseren dan in de afgelopen twintig jaar.”
De meest recente feiten & cijfers over de arbeidsmarkt:
- In juli waren 419.000 mensen werkloos, dat is 4,5% van de beroepsbevolking.
- In de afgelopen drie maanden nam het aantal werklozen met ruim 100.000 toe.
- In juli werden er gemiddeld per week 8.700 nieuwe WW-uitkeringen toegekend, een toename van bijna 50% ten opzichte van juli 2019.
- Door de coronacrisis nam het aantal jongeren in de WW vooral in maart en april fors toe.
- Er zijn momenteel 200.000 openstaande vacatures.
Bron: UWV Kenniscentrum, CBS
Dit artikel verscheen in Uitzendwerk 3 2020
