Tof Thissen, Algemeen directeur UWV WERKbedrijf: “Zet de deur naar uitzenders wijd open”
De ontwikkelingen op de arbeidsmarkt blijken lastig te voorspellen. In sommige sectoren is het drukker dan ooit en zijn de juiste mensen nauwelijks te vinden, terwijl in andere sectoren het werk al tijden vrijwel stilligt. De voorspelde vloedgolf van werkzoekenden blijft tot op heden echter uit. Thissen, algemeen directeur UWV WERKbedrijf over de arbeidsmarkt in coronatijd, de rol van uitzenders en toegevoegde waarde van publiek-private samenwerking.
Hoe kijkt u naar de huidige arbeidsmarkt?
“Als UWV WERKbedrijf zijn we veel collega’s aan het werven. In 2019 – pre-corona – kwamen er al 450 mensen bij wegens verwacht banenverlies door digitalisering. In 2020 hebben we door corona nog eens extra opgeschaald met ruim 300 mensen. Maandelijks komen daar nu nog zo’n dertig medewerkers bij. Maar de voorspelde vloedgolf blijft uit.”
Gaat die vloedgolf nog wel komen?
“Je hoeft geen deskundige te zijn om te voorspellen dat er enorm veel faillissementen aankomen. De lockdown is voor sommige sectoren desastreus. Maar we zien het nog niet. De steunmaatregelingen werken mitigerend. Het aantal ontslagaanvragen in het laatste kwartaal van 2020 was historisch laag. Nu lopen de WW-aanvragen op, maar we kunnen het nog goed bijbenen. Ondertussen prepareren we ons. Met gemeenten, sociale partners en partijen in het onderwijs richten we regionale mobiliteitsteams in. Er is 1,4 miljard euro beschikbaar als herstelpakket voor de arbeidsmarkt. Zes teams staan nu al klaar. Het is wachten op de vloedgolf. Maar wij zijn voorbereid en doen er alles aan om overstromingen te voorkomen.”
Waar liggen op de arbeidsmarkt nu de grootste pijnpunten?
“Bij de mensen zelf. Je zult maar werken in de horeca of retail. Dan kijk je met angst en beven naar de toekomst. En met twijfel. Er zijn immers nog altijd vacatures in andere sectoren. Zal ik overstappen? Dan raak ik wel mijn leuke baan als kok kwijt. En wanneer stap ik over? Nu? Maar wat als het restaurant weer opengaat? Kan ik dan nog terug?”
En als u met een technisch oog naar de arbeidsmarkt kijkt? Wat vindt u van het rapport van Borstlap?
“Borstlap heeft een aantal onvolkomenheden in de arbeidsmarkt waargenomen. Corona bewijst zijn gelijk. We zien nu hoe kwetsbaar zzp’ers zijn, hoe de overheid moet bijspringen om te voorkomen dat mensen massaal ontslagen worden. Dus dat er iets in de verhouding tussen vast en flex moet gebeuren, is zonneklaar. Maar Borstlap had nog een tweede boodschap, namelijk: het is raar dat de dienstverlening die werkzoekenden krijgen, afhangt van hun soort uitkering. Dus: maak die dienstverlening onafhankelijk van het soort uitkering. En investeer tijdig, al voordat mensen werkloos worden. Plavei die weg naar ander werk waar nodig met scholing. Het mooie is: het denken van Borstlap is de onderlegger van de mobiliteitsteams. Wij doen dit al.”
In een publiek-private samenwerking is het belangrijk dat partijen over hun eigen schaduw heen stappen.
Uitzenders – zeer bedreven in het van-werk-naar-werk helpen van mensen – zijn geen vaste partner binnen deze teams. Ze kloppen soms vruchteloos op de deur.
“Eén verzekering kan ik uitzenders geven. Als ik het voor het zeggen had, ging die deur wijd open. Dat zeg ik ook tegen onze eigen mensen, tegen gemeenten: maak een uitnodigend gebaar. In een publiek-private samenwerking is het belangrijk dat partijen over hun eigen schaduw heen stappen. Veel publiek-private partijen kunnen aardig goed overweg. Ikzelf kan het goed vinden met zowel vakbonden als uitzenders. Maar ik zou willen dat die beide werelden nog veel meer bij elkaar komen. Ik zou die verbinding graag maken.”
Uitzenders kunnen helpen de doelen van deze teams te halen.
“Eens. Ruim een kwart van de WW’ers vindt werk via uitzenders. En dankzij die hulp heeft de helft na een jaar een vaste baan. De uitzendbranche helpt ook voorkómen dat mensen in de WW komen. De vakbeweging zou de positieve rol die uitzenders spelen meer mogen erkennen.”
Wat zouden uitzenders beter kunnen doen?
“Kijk naar het rapport van Emile Roemer over de misstanden rondom arbeidsmigranten. Hij pleit voor een verplicht keurmerk voor uitzenders, dat malafide bureaus moet uitsluiten. Ik weet dat de ABU en de NBBU bereid zijn om hier serieus werk van te maken. Wat uitzenders kunnen doen, is klip-en-klaar het gesprek aangaan met de vakbeweging over dit soort kritiekpunten. De vakbeweging is vaak ongenuanceerd: wij zijn tegen flex, tegen oproepcontracten. Dat kan allemaal best. Maar kijk nou eens naar de realiteit op de arbeidsmarkt. Kijk naar de rol van uitzenders, probeer uitwassen samen te bestrijden. Er is meer dat hen bindt, dan dat hen scheidt.”
De vakbeweging zou de positieve rol die uitzenders spelen meer mogen erkennen.
Partnership is onontbeerlijk.
“Ik word betaald door de beurs van 17 miljoen mensen! De ondersteuning van de arbeidsmarkt is niet alleen een publieke verantwoordelijkheid, maar óók een verantwoordelijkheid van sociale partners en tal van private initiatieven. Als ik maar blijf denken: het publieke is heilig en voor het andere sluit ik mijn ogen, dan wordt het heel moeilijk om aan mijn maatschappelijke opdracht te voldoen.”
Uw ideaal is het Huis van Werk. Wat houdt dat precies in?
“Het gros van de beroepsbevolking vindt zelf zijn weg. Maar er is ook een behoorlijke groep die bij (dreigende) werkloosheid de schrik om het hart slaat, die freezed. Daarom is het belangrijk dat er één heldere plek komt, waarvan iedereen weet: daar kan ik naartoe. Daar zitten warme professionals die van wanten weten. Iedereen die hulp nodig heeft, kan daar terecht, en alle partijen die kunnen helpen zijn daar. Een plek waar een bord hangt met de tekst: ‘Je gaat hier niet weg zonder perspectief’. Dat is mijn ideaal. En het is belangrijk dat zo’n plek landelijk onder één naam opereert. In het maatschappelijk domein heb je plekken en benamingen nodig die voor iedereen begrijpelijk en toegankelijk zijn. De brandweer is overal de brandweer.”
De werkwijze van de mobiliteitsteams bevat elementen die lijken op uw ideaal.
“Ja, ze vormen een stepping stone richting de duurzame samenwerking die nodig is.”
Wat wilt u tot slot nog meegeven aan uitzenders?
“Nog altijd staan honderdduizenden mensen aan de zijlijn vanwege fysieke of geestelijke beperkingen. Daar ligt een enorme opdracht voor ons als samenleving. Een opdracht waar we maar niet in slagen. Dat is bepaald niet iets om trots op te zijn. Ook uitzenders lukt dit nog niet zo. Ik ga graag het gesprek aan. Hoe krijgen we samen de arbeidsmarkt inclusief?”
In vogelvlucht
Tof Thissen (1957) is algemeen directeur van de divisie WERKbedrijf van UWV. Daarvoor was hij onder meer directeur Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten. Naast zijn werk was Thissen actief als Eerste Kamerlid en fractievoorzitter voor GroenLinks.
