Uitzenders aan de slag met schuldenproblematiek
De economie floreert, maar de schulden- en armoedeproblematiek groeit. Nederland telt zo’n 320.000 werkende armen, van wie een steeds groter deel kampt met schulden. Uitzenders merken de gevolgen én ondernemen actie.
Een op de vijf huishoudens in Nederland heeft betalingsproblemen, dat zijn pakweg 1.35 miljoen huishoudens. Daarvan kampen 555.000 huishoudens met ernstige schulden. En dat zijn zeker niet allemaal mensen die leven van een uitkering, want 62% van de werkgevers in Nederland heeft werknemers met financiële problemen.
Bij uitzenders ligt dit percentage nog hoger. Uit een enquête die wij onlangs hielden onder leden, blijkt dat 90% van de responderende uitzendorganisaties te maken heeft met uitzendkrachten die het financieel niet kunnen bolwerken. Het gaat om 7 à 9% van hun uitzendkrachten, omgerekend zijn dat zo’n 60.000 tot 77.000 mensen.
Maatschappelijke tweedeling
Hoe kan dit in een welvarend land als Nederland? Peter Heijkoop is binnen het VNG-bestuur verantwoordelijk voor de portefeuille Participatie, Schuldhulpverlening en Integratie: “Ondanks de economische bloei, is de problematiek toegenomen. Er is sprake van een groeiende tweedeling in Nederland, die ontstaat door de toegenomen complexiteit van de samenleving. We zien dat mensen met schulden relatief vaak laaggeletterd zijn en digibeet. Het gaat dikwijls mis met de belastingaangifte. Het toeslagenstelsel is destructief voor mensen met een slechte inkomenspositie: of men claimt ten onrechte toeslagen die men later niet kan terugbetalen, óf men heeft juist recht op toeslagen, maar weet hier geen gebruik van te maken. Hoe dan ook is de Belastingdienst een van de grootste en meest nare schuldeisers. Zij vormen de grote, roze olifant in de kamer. Het is tijd om dit probleem te adresseren en te zorgen voor een eenvoudig en eerlijk belastingstelsel.”
Signalerende functie van werkgevers
Maar ook werkgevers kunnen wat doen. Heijkoop. “Zij hebben een signalerende functie. Zodra werkgevers merken dat een werknemer financiële problemen heeft, moeten ze met de werknemer zorgen dat hij de juiste hulp krijgt. Het is daarbij wel belangrijk dat dit een warme overdacht is en dat zij eerst ook zelf het gesprek aangaan voordat ze iemand doorverwijzen. Veel werkgevers vinden dit nog ingewikkeld. Het is makkelijker om in het geval van schulden direct naar de (gemeentelijke) overheid te kijken.” Praten en doorverwijzen dus, maar er is meer mogelijk. Heijkoop: “Je kunt zelf ook actief aan de slag met dit probleem. Ik noem het voorbeeld van een werkgever die de schuld overnam van zijn werknemer, een kraanmachinist. Het ging om vierduizend euro. Dat was ook vanuit het oogpunt van bedrijfsvoering een slimme zet, want die machinist heeft niet meer verzuimd en is nu zeer dankbaar en loyaal aan zijn werkgever.”
Uitzenders maken werk van schulden
Inzoomend op de uitzendwerkgever, ziet Heijkoop hoopvolle ontwikkelingen. “Natuurlijk kan het altijd beter, maar ik zie wel een toenemend bewustzijn. Vroeger werd na ontvangst van een loonbeslag vaak snel afscheid genomen van een uitzendkracht, als een soort pavlovreactie. Mede onder invloed van de krapte op de arbeidsmarkt, zie je dat uitzenders nu meer helpen.”
Inderdaad maken steeds meer uitzenders serieus werk van schuldenproblematiek. De ABU ondersteunt uitzenders daarbij en biedt ze een online kennisbank. Hierop is achtergrondinformatie te vinden, maar ook praktische ondersteuning in de vorm van indicatoren, gesprekstools en een overzicht van externe samenwerkingspartijen.
Bespreekbaar maken
Henriëtte Waaijenberg is directeur van WERQ Personeelsdiensten uit Hoogeveen, een uitzender die zich al jarenlang inzet voor uitzendkrachten met financiële problemen. “Wij krijgen soms wel tien loonbeslagen per week. Maar als werkgever wil ik al vóórdat het loonbeslag wordt gelegd, weten of iemand geldzorgen heeft. We maken dit onderwerp daarom bespreekbaar, via onze website, in nieuwsbrieven en in de gesprekken. We proberen de schaamte te doorbreken.” Samenwerking is daarbij belangrijk. “Bij financiële problemen speelt vaak meervoudige problematiek, en dat vraagt om een goede hulpverlener. Dat is WERQ niet, dus wij verwijzen door. Maar wel op de goede manier, we gaan bij wijze van spreken hand in hand naar het loket.”
Met ‘het loket’ doelt Waaijenberg op het Loket Geldzaken, een initiatief van het Platform Financiële Redzaamheid in Hoogeveen. Hierin werken lokale bedrijven – waaronder WERQ – overheden en maatschappelijke organisaties samen om armoede en schulden duurzaam aan te pakken. “Ik ben me kapot geschrokken toen we de huidige klantreis in beeld brachten. Het was een ondoorzichtige brij van partijen. De klant werd van het kastje naar de muur gestuurd. Wij willen dat er één centrale plek komt voor geldzaken, van preventie tot nazorg. Met het Loket Geldzaken zijn we nu goed op weg. Uitzendkrachten kunnen hier gratis administratieve ondersteuning krijgen en hulp bij het invullen van de belastingaangifte en het aanvragen van toeslagen.”
Zorgplicht
Ook uitzendorganisatie Driessen is zeer actief op het gebied van schuldenproblematiek. Lydia van Bokhoven, adviseur HRM en verzuim: “Als uitzender krijg je te maken met loonbeslagen. Die kun je verwerken en dan denken: dat was het dan. Maar wij vinden dat onze zorgplicht verder gaat. Daarom zijn wij een samenwerking aangegaan met Schulden.nl. Deze organisatie werkt voor schuldeisers en werkgevers die hun klanten en medewerkers op een maatschappelijk verantwoorde manier helpen met het oplossen van betalingsachterstanden. Zij hebben ons training gegeven over hoe we het gesprek aan kunnen gaan met uitzendkrachten. Dat ervaart men als minder eng dan direct te worden doorverwezen naar een externe partij. Als de problemen nog niet heel groot zijn, kunnen we ze bijvoorbeeld een e-learning cursus aanbieden. Zijn de problemen wel ernstig, dan verwijzen we uitzendkrachten alsnog door.”
De inspanningen van Driessen en WERQ lonen. Van Bokhoven: “Financiële problemen leiden vaak tot psychische klachten, verminderde productiviteit en verzuim. Dus als wij uitzendkrachten kunnen ondersteunen, hebben wij daar ook baat bij. In een krappe arbeidsmarkt is het nog belangrijker je te profileren als goed werkgever.”
Dit artikel stond in het blad Uitzendwerk, september 2019
