ABU: Algemene Bond Uitzendondernemingen

Werk en schulden: hulp voor werkgevers

Introductie


Het aantal werkenden met problematische schulden groeit. Dat geldt niet voor uitzendkrachten in het bijzonder maar is een breder probleem. Zo blijkt uit onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau (2018).

De reden dat het onze branche raakt, is dat we veel (financieel) kwetsbare mensen vanuit een uitkeringspositie in dienst nemen. Wij nemen onze verantwoordelijkheid om aan de slag te gaan met schulden.

Ons onderzoek

De ABU deed in 2019 een enquête onder leden. Enkele resultaten:

  • 90% van de ABU-leden heeft te maken met uitzendkrachten met financiële problemen.
  • 8,9 procent van de uitzendkrachten heeft financiële problemen.
  • Het percentage loonbeslagen bij ABU-leden ligt tussen de 6 en 8%; dat zijn tussen de 51.000 en 69.000 uitzendkrachten per jaar.
  • 46% van de uitzenders neemt pas maatregelen nadat er loonbeslag is gelegd.
  • Een meerderheid van de uitzenders (49%) neemt maatregelen om het aantal uitzendkrachten met financiële problemen terug te dringen, 44% doet dat niet.
  • Uitzenders die maatregelen nemen, doen dat uit oogpunt van goed werkgeverschap en om het ziekteverzuim en verlies aan productiviteit terug te dringen. Belangrijkste reden om géén maatregelen te treffen: privacy.
  • 40% werkt samen met andere partijen, 60% werkt niet samen. Samenwerking gebeurt vooral met de gemeentelijke schuldhulpverlening of andere regionale partijen.

Wat het werkgevers kost

Een werknemer met financiële problemen kost een werkgever per jaar €13.000, 20% productieafname, 3 uur verwerking loonbeslag en 7 dagen meer ziekteverzuim (Bron: Nibud, 2017).

Wat de ABU doet: beïnvloeden, samenbrengen en aanpakken


Wij ondersteunen onze leden bij het bij het hebben en houden van financieel gezonde uitzendkrachten.

Lobby wet- en regelgeving

In samenspraak met onze leden leveren we input op wetgevingsvoorstellen. We willen het kabinet zo helpen om de ambities te vertalen naar uitvoerbare wet- en regelgeving.

Partijen bij elkaar brengen

De ABU verbindt partijen in de markt. Zo hebben we de werkgroep digitaliseren loonbeslagen, waarin we gerechtsdeurwaarders, incassobureaus en uitzendorganisaties bij elkaar brengen om processen rondom loonbeslagen en verzoeken om informatie te stroomlijnen. 

Aanpakken

Uit een in 2019 gehouden enquête onder ABU-leden blijkt dat uitzendondernemingen ondersteuning willen aanbieden maar moeite hebben bij het invullen van deze ambitie. Hoe signaleren ze problemen in een vroeg stadium? Welke instrumenten hebben ze tot hun beschikking om te helpen? De ABU voorziet leden van waardevolle informatie en diensten.

Armoede onder werkenden

Instrumentenkoffertje

Wat kun je als uitzendonderneming doen op het gebied van financiële gezondheid van je werknemers?

  1. Bedenk hoe je uitzendkrachten wil ondersteunen.
    Er zijn uitzenders die zelf met de schuldeisers in gesprek gaan, of de schulden saneren en een betalingsregeling treffen met uitzendkrachten. Ook wordt gewerkt met interne budgetcoaches en buddy’s. Maar veelal kiest men ervoor om door te verwijzen naar experts. In het deelrapport Werk en Schulden II van Panteia staat een mooi stappenplan voor werkgevers. Op Werk-portal.nl staat de E-learning – Schulden herkennen bespreken en aanpakken, een cursus van ongeveer 90 minuten.
  2. Vorm beleid en communiceer hierover.
    Het helpt wanneer een werkgever duidelijk beleid heeft gevormd op het gebied van de financiële gezondheid van werknemers. Dit draagt bij aan duidelijkheid voor de interne organisatie en creëert de juiste verwachtingen bij werknemers. Als werkgevers en werknemers andere ideeën hebben over de rol en betrokkenheid van de werkgever, raakt ondersteuning door de werkgever in een impasse.
  3. Zorg voor een open cultuur en een persoonlijk gesprek.
    De eerste stap is altijd om het gesprek aan te gaan met de uitzendkracht. Ook als er nog geen loonbeslag is, maar je vermoedt dat iemand financiële problemen heeft. Dat gesprek wordt lastig gevonden. Bij uitzendkrachten is er schaamte en voor uitzenders is dit onderwerp vaak taboe. Het is belangrijk om een sfeer te creëren waarin uitzendkrachten zich vrij voelen hun problemen ter sprake te brengen en de drempel zo laag mogelijk te maken. Daar hoort ook bij dat je als organisatie goede informatie geeft over dit onderwerp. Een goede start voor het aangaan van het gesprek is de gesprekshandreiking Werkgevers ontwikkeld door NIBUD en geschikt voor intercedenten. Aanvullend kan een cursus voor uw betrokken werknemers bijdragen aan een effectief gesprek.
  4. Bied coaching aan.
    Overzicht op inkomsten en uitgaven is essentieel om niet in de schulden te komen. Onafhankelijke budgetcoaches kunnen uw werknemers helpen bij het herpakken van de regie. Stichting DOORZAAM biedt diverse trajecten aan die hierbij helpen. DOORZAAM kan bijvoorbeeld een vergoeding ter beschikking stellen voor bekostiging van trajecten voor budgetcoaching. Ook heeft het een flyer en een online versie van Eerste hulp bij geldzorgen. Hier kunnen uitzendkrachten een persoonlijke coach toegewezen krijgen.
  5. Verwijs door naar hulpverleners.
    Als werkgever hoef je niet op de stoel van de schuldhulpexpert te gaan zitten. Er zijn mooie voorbeelden van werkgevers die gerichte afdelingen inrichten om werknemers bij te staan. Dit kan ook zonder in de schoenen van de schuldhulpverlener te stappen. Op financieelfittewerknemers kan een werkgever zich oriënteren. Er is ook een wegwijzer die hierbij helpt.
  6. Geef informatie over het omgaan met geld.
    Voor iedereen is het interessant om te weten hoe je maandelijks geld kunt besparen. Wijs je werknemers op laaghangend fruit en benader het thema financiële gezondheid vanuit een perspectief van kansen. Welke aftrekposten in de belastingaangifte zijn van toepassing? En hoe kun je dit jaar korting krijgen op je energierekening? Dit zorgt ervoor dat het thema voor alle werknemers interessant is.
  7. Neem direct contact op met de schuldeiser.
    Wanneer er een loonbeslag is, is het hiervoor te laat. Wanneer er een verzoek om informatie wordt verzonden, kan het helpen om direct met de deurwaarder of schuldeiser contact op te nemen. Het helpt wanneer er steun is vanuit de werkgever en het gesprek wordt aangegaan. Een minnelijk traject tussen je werknemer en de schuldeiser heeft voor alle partijen voordelen.
  8. Ontwikkel gericht vaardigheden
    Het is geen sinecure om een gesprek te voeren over iemands financiële gezondheid. Ook wil je het getoonde vertrouwen van een medewerker niet beschamen wanneer deze ingaat op een hulpvraag, ondersteuning of begeleiding vanuit de werkgever. Het betrokken houden van deze kwetsbare groep werknemers vereist naast aandacht ook specifieke vaardigheden. Niet iedereen in jullie organisatie kan dat misschien. Maar het is wel belangrijk dat betrokken medewerkers uitgerust zijn met de juiste skills en vaardigheden. Denk na over wie dit zijn en wat zij nodig hebben.
  9. Herken de signalen
    In de categorie voorkomen is beter dan genezen. Het is goed dat intercedenten, of andere medewerkers die met uitzendkrachten in gesprek komen, snel de signalen herkennen van problemen met de financiën. Deze signaalkaart geeft een mooi overzicht. Of gebruik de signaaltool van financieelfittewerknemers.nl. Deze maakt ook inzichtelijk dat rondom bepaalde levensgebeurtenissen, bijvoorbeeld  een scheiding, er meer risico is op financiële problemen.

De gemeentelijke schuldhulpverlening: een goede partner

Wouter Klomp, beleidsadviseur ABU:

"Er zijn verschillende wettelijke grondslagen voor loonbeslag en soms meerdere schuldeisers. Daarnaast zijn er zeer veel externe partijen die kunnen helpen. Het landschap is behoorlijk versnipperd. Maar doorgaans is de gemeentelijke schuldhulpverlening een goede partner. Wettelijk gezien zijn zij verantwoordelijk voor het organiseren van armoedebeleid en het bieden van schuldhulpverlening aan hun inwoners. Als uitzender kun je per regio in kaart brengen waar de uitzendkracht terecht kan voor hulp en met welke externe partijen je samen wilt werken.”

Hoe werkt een loonbeslag?


Als een werknemer zijn privérekeningen niet betaalt, kan dit leiden tot een loonbeslag door een schuldeiser bij wie uw werknemer schulden heeft gemaakt. Het is als werkgever verplicht om mee te werken.

Als een deurwaarder loonbeslag wil opleggen, stuurt hij de werkgever een verzoek om informatie via een formulier Verklaring derdenbeslag. Het invullen en inzenden van de verklaring is verplicht. Doet de werkgever dat niet of niet tijdig (binnen vier weken)? dan loopt hij het risico zelf te worden gedagvaard en zelf veroordeeld tot betaling van het gehele bedrag waarvoor het beslag is gelegd.

Hoe om te gaan met werknemers in de schulden?


Wat kun je als werkgever ondernemen en hoe ga je er zorgvuldig mee om?

1. Wees alert: Hoe eerder een probleem wordt onderkend en opgelost, des te kleiner de schade voor de werknemer en de werkgever.
2. Zorg voor beleid: dit zorgt ervoor dat de wettelijke verplichtingen worden nagekomen en dat er goed gecommuniceerd wordt met de werknemer.
3. Denk aan geheimhouding: In beginsel zijn alleen de medewerkers van de salarisadministratie bevoegd om toegang te hebben tot loonbeslaggegevens.
4. AVG: wie kan gegevens inzien? Hulpverleners bijvoorbeeld, onder bepaalde voorwaarden
5. Hoe zit het met bewaarplicht? Wanneer het beslag is beëindigd, is er geen bewaarplicht. Een aparte administratie is dus niet nodig.
6. Ga het gesprek aan: Het kan een schuldeiser vertrouwen geven als de werkgevers de werknemer ondersteunt in de gesprekken en onderhandelingen hierover.

Privacytip: maak een protocol voor loonbeslagen

De privacywetgeving belemmert uitzenders soms om maatregelen te treffen. Als je als uitzender een loonbeslag krijgt, mag je dit niet zomaar laten weten aan een intercedent. Het helpt als werkgevers beleid over de verwerking van een loonbeslag vastleggen in een protocol, zodat intern duidelijkheid is hoe men hier AVG-proof mee omgaat.

Welke verplichting heb je als uitzender?

Wouter Klomp, beleidsadviseur van de ABU: “De enige verplichting die je hebt, is het inhouden van een deel van het loon. Maar als je je daartoe beperkt, is de kans groot dat de uitzendkracht vertrekt. Wil je een goede kracht graag behouden? Dan kun je hulp bieden. Dat is niet alleen wenselijk om mensen te binden en boeien in tijden van krapte, maar ook uit oogpunt van goed werkgeverschap en duurzame inzetbaarheid. Als uitzender kun je een bijdrage leveren aan de oplossing.”

Tip: digitaliseer loonbeslagen

Uitzenders zijn gemiddeld een klein halfuur bezig met het administratief verwerken van loonbeslagen. Dit proces kun je deels digitaliseren, dat scheelt. De ABU heeft de Werkgroep Loonbeslagen, waarin leden samen met diverse incassopartijen kijken hoe we dit afhandelproces nog efficiënter kunnen maken. Voor meer informatie of aanmelden: klomp@abu.nl.

Showcases

We laten zien wat enkele uitzendbureaus doen aan schulden van hun uitzendkrachten.

GreenFox: “We nemen alle mogelijke belemmeringen weg”

Schulden brengen naast stress en praktisch ongemak ook schaamte mee. Veel mensen geven hun financiële problemen liever niet toe. Renzo Deurloo, oprichter van GreenFox Social Return:

“Wij zijn daarom alert op signalen en brengen het onderwerp direct tijdens het sollicitatiegesprek aan de orde. We moedigen mensen aan om eerlijk te zijn. We willen je graag helpen aan werk, maar dan moeten we alles weten. Al was het maar omdat we er toch wel achter komen, bijvoorbeeld omdat er loonbeslag wordt gelegd.”

Marieke Stam, programma directeur W&I Den Haag en Renzo Deurloo van Green-Fox. ABU Uitzendwerk. FOTO MARCO DE SWART

Is er inderdaad sprake van schulden, dan bekijkt GreenFox eerst hoe groot deze precies zijn. “We beoordelen of werken op dat moment iets toevoegt. Stel iemand zit zo diep in de schulden dat hij voor een lange periode nagenoeg zijn hele loon moet afdragen. Hij gaat er dan netto niets op vooruit, soms zelfs op achteruit. Dat werkt niet bepaald motiverend. Samen met de kandidaat maken we een afweging gebaseerd op meerdere factoren. We gaan er samen voor, of niet. En als we gaan, dan gaan we ook helemaal.”

Inderdaad, GreenFox gaat ver. “Eenmaal onder onze hoede, doen wij alles om ervoor te zorgen dat mensen zich volledig kunnen focussen op werk. We nemen alle mogelijke belemmeringen weg. We betalen de opleiding voor kandidaten, ze krijgen een persoonlijke jobcoach en een NS-Business Card. We checken zelfs de broodtrommels. Als deze leeg zijn, vullen we die. Ja echt, dat doen we. Dat is niet alleen in het belang van onze collega, maar ook van onszelf en onze opdrachtgever. Iemand moet tussen de middag een boterhammetje hebben, anders kun je niet functioneren.”

Bij GreenFox ziet Deurloo mensen opbloeien: “Er was bijvoorbeeld een kandidaat die geen opleiding had, bij een familielid inwoonde, in de schulden zat en geen VOG kreeg. Hij is anderhalf jaar bij ons in dienst geweest. In die periode heeft hij onder onze begeleiding zijn vmbo weer opgepakt en afgemaakt. Hij is inmiddels vrij van schulden, heeft een vast contract bij onze opdrachtgever en is op zoek naar een eigen woning. Mooier kan het niet voor ons.”

Uitzenders aan de slag met schuldenproblematiek

Hoe kan het dat in een welvarend land 7 à 9 procent van de uitzendkrachten het financieel niet kan bolwerken? Peter Heijkoop is binnen het VNG-bestuur verantwoordelijk voor de portefeuille Participatie, Schuldhulpverlening en

Heijkoop. “Werkgevers hebben een signalerende functie. Zodra werkgevers merken dat een werknemer financiële problemen heeft, moeten ze met de werknemer zorgen dat hij de juiste hulp krijgt. Het is daarbij wel belangrijk dat dit een warme overdacht is en dat zij eerst ook zelf het gesprek aangaan voordat ze iemand doorverwijzen. Veel werkgevers vinden dit nog ingewikkeld. Het is makkelijker om in het geval van schulden direct naar de (gemeentelijke) overheid te kijken.” Praten en doorverwijzen dus, maar er is meer mogelijk. Heijkoop: “Je kunt zelf ook actief aan de slag met dit probleem. Ik noem het voorbeeld van een werkgever die de schuld overnam van zijn werknemer, een kraanmachinist. Het ging om vierduizend euro. Dat was ook vanuit het oogpunt van bedrijfsvoering een slimme zet, want die machinist heeft niet meer verzuimd en is nu zeer dankbaar en loyaal aan zijn werkgever.”

Uitzenders maken werk van schulden
Specifiek inzoomend op de uitzendwerkgever, ziet Heijkoop hoopvolle ontwikkelingen. “Natuurlijk kan het altijd beter, maar ik zie wel een toenemend bewustzijn. Vroeger werd na ontvangst van een loonbeslag vaak snel afscheid genomen van een uitzendkracht, als een soort pavlovreactie. Mede onder invloed van de krapte op de arbeidsmarkt, zie je dat uitzenders nu meer helpen.”
Inderdaad maken steeds meer uitzenders serieus werk van schuldenproblematiek. De ABU ondersteunt ze daarbij en biedt uitzenders een online kennisbank. Hierop is achtergrondinformatie te vinden, maar ook praktische ondersteuning in de vorm van indicatoren, gesprekstools en een overzicht van externe samenwerkingspartijen.

Waar kan ik terecht voor hulp?

Als uitzendonderneming kun je een beroep doen op meerdere instanties. De belangrijkste zijn:

  • NVVK: de branchevereniging voor schuldhulpverlening
  • NIBUD: ook informatie voor professionals
  • Financieel fitte werknemers:  checklists, gesprekstips, hulp bij administratie
  • Stichting DOORZAAM: trajecten voor duurzame inzetbaarheid
  • Geldfit.nl helpt door een test, die doorverwijst naar lokale hulp (bijvoorbeeld vrijwilligers, gemeente)
  • Samenmetfikks.nl: digitale tool die mensen met schuld laagdrempelig koppelt aan buddy’s

Gerelateerde artikelen