ABU: Algemene Bond Uitzendondernemingen

Drie rijbanen scheppen duidelijkheid bij hervormingen arbeidsmarkt

Anne Megens en Dimitri Yocarini 1

“Drie rijbanen, maar dan wel drie gelijke”

De beslissingen over de hervorming van de arbeidsmarkt schuift het kabinet door naar een volgend kabinet. De analyse van de commissie Regulering van Werk lijkt een belangrijk startpunt. De hoofdlijnen worden breed gedragen. Bij de verfijning en praktische uitwerking worden wel kanttekeningen geplaatst. Vooral de drie ‘ongelijke rijbanen’ van contractvormen stuiten op weerstand.

In november werd bekend dat het kabinet Rutte-III de hoofdlijnen (zie kader) van de commissie Regulering van Werk (ook wel: de commissie-Borstlap) deelt, maar de besluitvorming doorschuift. Daarmee loopt de belangrijke modernisering van de arbeidsmarkt opnieuw vertraging op. Terwijl de hervormingen en het creëren van duidelijkheid juist snelheid vereisen, benadrukt Anne Megens (senioradviseur beleid en strategie) van werkgeversorganisatie AWVN en het Platform Toekomst van Arbeid (PTA). “De arbeidsmarkt loopt vast en ‘de polder’ en politiek komen maar niet tot deze grote hervormingen.” Daarom werd in 2017 het PTA gevormd door een brede alliantie van partijen die vanuit de praktijk betrokken zijn bij de arbeidsmarkt. Met een brede focus op werken, leren en verzekeren. Daarom zijn bijvoorbeeld ook het onderwijs, de kinderopvang en verzekeraars betrokken.

Drie gelijke rijbanen

Als aanvulling op de commissie-Borstlap overhandigde Megens namens het PTA afgelopen zomer een reeks aanbevelingen aan minister Koolmees (SZW). “Heel concreet en met een doorrekening, zodat het direct toepasbaar is in politieke debatten en verkiezingsprogramma’s. Dit past bij de oproep van de commissie-Borstlap om hun analyse en voorstellen verder te brengen.”
Op hoofdlijnen deelt het PTA de analyse, maar voor de praktische uitwerking zijn er duidelijke accentverschillen. Bijvoorbeeld voor de drie ‘rijbanen’. De commissie-Borstlap kiest voor één hoofdrijbaan (vaste dienst) en werpt drempels op voor de andere twee.”

 

Op een moderne arbeidsmarkt moet je die keuzevrijheid bieden. – Anne Megens van het Platform Toekomst van Arbeid en senioradviseur AWVN

 

De PTA-adviezen pleiten juist voor drie gelijke rijbanen voor zelfstandigen en mensen met een vast contract of uitzendovereenkomst. Megens: “Dit zijn drie vormen waarvoor werkenden en werkgevers bewust kiezen vanwege de toegevoegde waarde voor hen. Op een moderne arbeidsmarkt moet je die keuzevrijheid bieden. Dat kan juist goed samen met de andere maatregelen die het verschil tussen ‘vast of flex’ kleiner maken. Niet iedereen laat zich meer dwingen in het 9-tot-5-werknemerschap met vaste loondienst bij een baas.”

Pijnpunten

Belangrijke verbeterpunten voor de arbeidsmarkt zijn volgens ABU-bestuurslid Dimitri Yocarini (CEO bij Olympia) door de coronacrisis blootgelegd. “Denk aan doorgeschoten flexibiliteit, een sociaal stelsel dat werkenden verschillend behandelt en flexwerkers en zzp’ers kwetsbaar maakt. En kijk naar de grote behoefte aan veerkracht op de arbeidsmarkt, mobiliteit tussen banen en ontwikkelkansen voor alle werkenden. Dat was nu allemaal tegelijk zichtbaar. Waarbij de uitzendbranche een belangrijke rol speelt om mensen van krimp- naar groeisectoren te brengen. Een voorbeeld: bij Olympia raakten aan het begin van de coronacrisis acuut 2.000 uitzendkrachten hun werk kwijt. Die konden we niet behouden, omdat wij niet in aanmerking kwamen voor de NOW. Inmiddels hebben wij er 5.000 aan nieuw werk geholpen. De helft van die 2.000 in heel andere banen. Zo gaat dat bij veel uitzendorganisaties, die juist in de deze tijd een belangrijke rol spelen bij allocatie van arbeid. Dat geeft werkzekerheid.”

 

De rol van de uitzendbranche is cruciaal om de veranderingen in vraag en aanbod goed te blijven matchen en ervoor te zorgen dat werkenden zich blijven ontwikkelen. – Dimitri Yocarini, ABU-bestuurslid en CEO Olympia

 

Ook het ABU-bestuur pleit voor meer balans tussen drie gelijke rijbanen die in harmonie naast elkaar bestaan. Yocarini: “Ze hebben alle drie hun eigen waarde voor werkenden en organisaties. En ze zijn cruciaal voor de wendbaarheid en concurrentiepositie van bedrijven en onze economie.” Mag ‘flexibel’ met meer zekerheid straks dan ook wat duurder zijn dan ‘vast’? “Als het toegevoegde waarde biedt voor werkgevers en werkenden op zich wel, maar de commissie-Borstlap werpt drempels op die het inzetten van flexibele arbeid duurder maken, zonder toegevoegde waarde voor werkenden. In de ABU-CAO voor Uitzendkrachten versterken we juist de positie van uitzendkrachten door het bieden van vaste contracten (fase C), het bieden van ontwikkelkansen en het stimuleren van duurzame inzetbaarheid. De commissie-Borstlap denkt hierbij vooral aan de klassieke loondienst. Daarmee worden uitzendbureaus tekort gedaan en wordt voorbij gegaan aan veel regulering die nu al op dat vlak bestaat.””

Gelijk speelveld

De grote winst van drie (gelijke) rijbanen is volgens Megens en Yocarini de duidelijkheid die dit schept voor werkgevers en werkenden. Megens: “Het biedt kansen voor een overzichtelijk en gelijker speelveld met minder concurrentie van bedrijven die kiezen voor uitgeklede vormen van werk. De nulurencontracten en excessen in de flexbranche moeten echt worden aangepakt.”

De ABU pleit al jaren voor betere regulering van flexibele arbeid en het aanpakken van doorgeschoten flex. Yocarini: “Het gaat ten koste van arbeidsvoorwaarden en dus over de rug van mensen. Ook de schijnzelfstandigheid van zzp’ers vinden we daarom buitengewoon onwenselijk. Ons fiscaal en sociaal stelsel maakt oneigenlijke concurrentie op voorwaarden mogelijk. Dat moet echt worden aangepakt.”

Erkenning en allocatiefunctie

Ook de erkenning voor de rol van goed gereguleerde uitzendorganisaties als werkgever missen Yocarini en Megens bij de commissie-Borstlap. Yocarini: “Uitzendorganisaties hebben een brede en volwaardige werkgeversrol. Wij bemiddelen niet alleen voor piek en ziek, maar bieden ook vaste contracten, loopbaanontwikkeling en via de ABU-CAO wordt veel geïnvesteerd in duurzame inzetbaarheid. Het is net of de commissie daar geen oog voor heeft. Ik hoop wel dat een volgend kabinet die bredere blik heeft.”

Om de belangrijke intermediaire rol op de arbeidsmarkt goed te kunnen blijven uitvoeren – ook voor de grote behoefte aan van-werk-naar-werkpaden – is volgens Yocarini wel voldoende ruimte nodig voor de ‘allocatiefunctie’ van de uitzendbranche. “De arbeidsmarkt blijft snel veranderen, ook na de coronacrisis. Doordat werk verandert, is een grote ‘skill shift’ gaande. De allocatiefunctie van de uitzendbranche is cruciaal om de veranderingen in vraag en aanbod goed te blijven matchen en daarnaast te zorgen dat werkenden zich blijven ontwikkelen.”

Aanbeveling aan nieuw kabinet

Tot slot één aanbeveling van beiden aan het volgende kabinet. Yocarini: “Zorg voor drie gelijke rijbanen voor werkenden én voor balans met ons sociale stelsel. Als je balans op de arbeidsmarkt wilt herstellen, moet je kijken naar de complete context.” Megens: “De arbeidsmarkt schreeuwt om hervormingen en het gaat om ingrijpende systeemwijzigingen. Daarmee moeten we snel beginnen, zodat iedereen daar over enkele jaren de vruchten van plukt. Bijvoorbeeld door versneld de eerste stappen te zetten naar het ontwikkelbudget voor alle werkenden.”

Hoofdpunten commissie Regulering van Werk

Het advies bevat vijf bouwstenen (adviezen) voor verbetering:

  1. Creëer een overzichtelijker stelsel van contractvormen.
  2. Bevorderen interne wendbaarheid en externe flexibiliteit afremmen.
  3. Blijven leren en ontwikkelen voor alle werkenden (persoonlijk ontwikkelbudget).
  4. Fiscaal gelijke behandeling basisinkomenszekerheid voor alle werkenden.
  5. Kom tot een activerend en inclusief arbeidsmarktbeleid.

Een belangrijk fundament voor de hervormingen is een overzichtelijker stelsel van contractvormen, met drie ‘rijbanen’:

  1. Overeenkomsten voor zelfstandigen die werken voor eigen rekening en risico.
  2. Arbeidsovereenkomsten voor werknemers die voor (on)bepaalde tijd werken in dienst van een werkgever.
  3. Uitzendovereenkomsten voor werknemers in dienst van een uitzendbedrijf die tijdelijk werk verrichten.

Gerelateerde artikelen