Energietransitie vraagt om tienduizenden nieuwe mensen
Het nieuwe kabinet wil voor 2030 de CO₂-uitstoot met 59% verminderen ten opzichte van 1990. In 2050 moet die afname zelfs 95% zijn. Wat betekenen die plannen voor de toch al krappe arbeidsmarkt? En wat kan de bijdrage van de uitzendbranche zijn?
“In 2019 zijn in het Klimaatakkoord ambitieuze doelstellingen geformuleerd over de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen,” zegt Suzanne IJzerman, arbeidsmarktadviseur bij UWV. “Die afspraken worden nu uitgewerkt door vijf zogeheten klimaattafels. Op verzoek van de taakgroep Arbeidsmarkt en Scholing Klimaatakkoord van de SER is aan UWV gevraagd om in kaart te brengen hoe de arbeidsmarkt van de betrokken klimaattafels ervoor staat.” Omdat die vraag vrij omvangrijk was, werd besloten om de focus in eerste instantie te leggen op de gebouwde omgeving. “In ons rapport Klimaatbanen in de gebouwde omgeving wordt concreet aangegeven om welke werkzaamheden het gaat en welke vakmensen daarvoor nodig zijn. Vervolgens heeft de Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) bekeken welke kwalificaties en certificaten voor die beroepen nodig zijn.”
“De ambitieuze plannen van het kabinet vragen een massieve en gezamenlijke inspanning van alle partijen.” – Suzanne IJzerman, arbeidsmarktadviseur UWV
Inzetten op om- en bijscholing
Uit het UWV-rapport blijkt dat het vooral gaat om technische beroepen op mbo-niveau. IJzerman: “Het gaat dan om mensen op mbo niveau-2 tot niveau-4. Denk bijvoorbeeld aan elektriciens, loodgieters en installatiemonteurs. Maar ook hbo’ers en universitair opgeleiden zijn nodig, zoals engineers, projectleiders, werkvoorbereiders en constructeurs.” Het grote probleem is dat die mensen er dit moment niet zijn, aldus IJzerman. “In het derde kwartaal van vorig jaar stonden er 46.000 vacatures open die direct of indirect te maken hebben met de gebouwde omgeving.” En dus is het volgens IJzerman onontkoombaar dat er wordt ingezet op om- en bijscholingstrajecten. “Op dit moment loopt het aantal mensen dat in de WW zit hard terug. Je zult dus moeten gaan kijken naar andere doelgroepen, zoals bijstandsgerechtigden en statushouders.” Daarbij is samenwerking tussen UWV, gemeenten, werkgevers, opleiders en uitzenders uitermate belangrijk, benadrukt IJzerman. “Want zonder een massieve en gezamenlijke inspanning van al deze partijen, gaan de ambitieuze plannen van het kabinet niet gerealiseerd worden.”
Marco van den Berg, operationeel directeur van technisch uitzendbureau Gemar Twente, herkent zich volledig in het beeld dat in het UWV-rapport wordt geschetst. “De energietransitie is booming. Overal zijn mensen nodig: voor de productie en installatie van laadpalen, om slimme meters in huizen te plaatsen en om woningen van het gas af te halen en aan te sluiten op het warmtenet, zonnepanelen of warmtepompen.” Maar door de vergrijzing in de technische installatiebranche gaan komende jaren veel werknemers met pensioen, vertelt hij. “En ook de instroom vanuit de roc’s droogt op. Dus we zitten in een situatie dat de uitstroom in de branche toeneemt, de instroom afneemt en er tevens een hoop nieuwe mensen nodig zijn voor de hoge ambities van het kabinet.” Van den Berg denkt dat er komende jaren ‘vele tienduizenden, misschien wel een paar honderdduizend’ mensen nodig zijn voor de energietransitie. “De kant-en-klare technische vakman of -vrouw ga je niet vinden. Dus zal je breder moeten kijken naar mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, naar arbeidsmigranten en naar mensen uit krimpsectoren.”
“Het is mooi om te zien dat de samenwerking in het RMT tot concrete acties leidt.”- Marco van den Berg, operationeel directeur uitzendbureau Gemar Twente
Samenwerking binnen RMT’s
Van den Berg denkt dat de uitzendbranche de komende jaren een belangrijke bijdrage kan leveren aan het realiseren van de klimaatbanen. “Bij Gemar Twente leiden wij al jaren mensen op voor diverse functies binnen de energiesector. Het kan gaan om meer langdurige trajecten zoals leer-werkbanen, maar ook om kortdurende opleidingen. Zo is bijvoorbeeld het plaatsen van warmtemeters redelijk eenvoudig werk. Na een opleiding van vier tot zes weken kan iemand direct aan de slag.”
Op dit moment is zijn uitzendorganisatie nauw betrokken bij het Regionale Mobiliteitsteam Twente, een samenwerkingsverband van veertien gemeenten en UWV. Van den Berg: “Ons is gevraagd om de komende maanden vijftien mensen op te leiden voor het plaatsen van warmtemeters. En daarna nog eens een groep van vijftig tot zestig monteurs. Het is mooi om te zien dat de samenwerking in het RMT tot dit soort concrete acties leidt.”
Jongeren interesseren voor techniek
Om aan de vraag naar tienduizenden nieuwe mensen te kunnen voldoen, is volgens UWV-arbeidsmarktadviseur IJzerman echter veel meer nodig dan om- en bijscholingstrajecten. “We zullen jongeren duidelijk moeten maken dat er volop kansen in de techniek zijn en ze een prachtige bijdrage kunnen leveren aan het verduurzamen van Nederland.” Ook Gemar Twente-directeur Van den Berg vindt dat het kabinet veel meer kan en moet doen. “Investeer fors in subsidies voor scholing. Zorg regionaal voor inzichtelijke en toegankelijke bestanden van werkzoekenden. Maak het mogelijk om mensen met behoud van hun uitkering een opleiding te laten volgen. En geef een nieuwe impuls aan het technisch onderwijs op de roc’s. Er moet echt iets gebeuren. Want we krijgen al die mensen niet vanzelf.”
Dit artikel verscheen eerder in Uitzendwerk – Maart 2022 – Nummer 1.
