Uitgebuit
Deze week verscheen Uitgebuit. Een boek van Platform voor onderzoeksjournalistiek Investico. De journalisten onderzochten de werkomstandigheden aan de basis van de Nederlandse arbeidsmarkt en kwamen tot een aantal scherpe conclusies.
Een daarvan is dat er een direct verband is tussen uitbuiting en de toegenomen flexibilisering van de arbeidsmarkt. Extreme flexibilisering die – bedoeld of onbedoeld – in gang is gezet door de Nederlandse overheid. Een andere is dat het Flexakkoord uit 1996 met de kennis van nu een kantelpunt is geweest voor de Nederlandse arbeidsmarkt en dat we daar nu wrange vruchten van plukken.
1996. Ik werkte toen bij VNO-NCW en was direct betrokken bij het Flexakkoord. Van nabij maakte ik mee hoe de uitzendbranche zijn vreugde uitte over het bereikte akkoord. We konden door: de uitzendvergunning werd ingeleverd, uitzendwerk werd erkend als een reguliere vorm van werk en de regels voor overige vormen van tijdelijke contracten werden versoepeld.
Wie kon overzien dat een aantal jaren later arbeidsmigranten nodig zouden zijn om de economie in Nederland draaiende te houden? Wie had de crisis van 2008 kunnen voorspellen? Wie kon bedenken dat het voor zzp’ers fiscaal wel heel aantrekkelijk zou worden om te kiezen voor het ondernemerschap? Met de kennis van toen zeg ik: ik in ieder geval niet.
Waar is het misgegaan? Wanneer kwam het respect onder druk te staan voor mensen die ervoor zorgen dat onze 24 uurseconomie kan blijven draaien? Ik kijk naar onze eigen branche. In het boek krijgen we ervan langs. Het Flexakkoord bleek voor sommige uitzenders een uitnodiging om de grenzen van de cao op te zoeken.
Met de nieuwe CAO voor Uitzendkrachten die op 30 december 2019 ingaat komt er een eind aan het opzoeken van die grenzen. Draaideurconstructies horen daarmee tot het verleden. De Wab helpt nog eens een handje door scherpe eisen te stellen aan oproepcontracten. Goed geregelde flexibele arbeid heeft een prijs. Terecht. Alle waar naar zijn geld. Uitzendwerk geeft opdrachtgevers de mogelijkheid om op een nette manier hun behoefte aan flexibiliteit in te vullen.
Als voorzitter van de ABU vind ik dat onze leden hun verantwoordelijkheid moeten nemen om de basis van de Nederlandse arbeidsmarkt te versterken. Kunnen we dit alleen? Nee. Ook de Nederlandse overheid is aan zet: meer toezicht door de Inspectie SZW en – heel belangrijk – een gelijk speelveld voor alle vormen van flexibel werk. Het is niet voor niets dat hoogleraar Paul de Beer in het boek concludeert dat de doorgeschoten flexibilisering met name is ontstaan door beleid vanuit de overheid. Food for thought.
