"Veel nieuwe technologie, maar we blijven vooral op de oude manier werken"
De groei van de arbeidsproductiviteit staat in Nederland al jaren onder druk en blijft achter bij vergelijkbare landen. Algemeen directeur Focco Vijselaar van werkgeversorganisatie VNO-NCW pleit voor meer innovatie, modernisering van werkprocessen en meer focus op de competenties van werkenden.
De arbeidsproductiviteitsgroei in Nederland bedroeg in de jaren negentig 1,5 procent per jaar. Sinds 2010 is dit jaarlijks nog zo’n half procent. De grootste economische groei ontstaat nu door extra inzet van arbeid en niet door meer productiviteit. In landen als Zweden, Denemarken, Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland en de Verenigde Staten ligt de arbeidsproductiviteit inmiddels een stuk hoger. De Nederlandse prestaties zijn zorgelijk, ook vanwege de vergrijzingsuitstroom op de arbeidsmarkt en structureel oplopende personeelstekorten. “Dat zouden we juist moeten opvangen met een hogere productiviteit per werkende,” zegt Focco Vijselaar, algemeen directeur van werkgeversorganisatie VNO-NCW en voorheen directeur-generaal bedrijfsleven en innovatie bij het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. “De arbeidsproductiviteit is belangrijk voor onze welvaart, vrije tijdsbalans en om de grote uitdagingen waar we als land voor staan, zoals de energietransitie en de klimaatcrisis, het hoofd te kunnen bieden.”
Focco Vijselaar
Algemeen directeur van werkgeversorganisatie VNO-NCW
Anders werken
De lagere arbeidsproductiviteit is een terugkerend thema voor Vijselaar, al sinds hij zijn loopbaan begon bij De Nederlandsche Bank en de Europese Centrale Bank. “Wat vooral opvalt, is dat bedrijven nu niet goed in staat lijken om de nieuwe technologie te benutten om de productiviteit te verhogen. Er zijn nieuwe tools, maar we blijven toch vooral op de oude manier werken. Om anders te werken en bestaande werkprocessen écht diepgaand te veranderen, zijn cultuurveranderingen nodig. En die kosten tijd. Directies en het management van organisaties hebben een belangrijke taak om dit in gang te zetten en hun mensen daarin mee te nemen.”
Daarnaast hebben bedrijven volgens Vijselaar meer aandacht nodig voor innovatie, want investeringen in bijvoorbeeld Research & Development blijven in Nederland achter bij de beoogde normen. “Niet alleen procesinnovaties, maar ook productinnovaties. Bedrijven moeten hierin zelf durven investeren en hebben tegelijk blijvende stimulering van de overheid nodig. Ook kan meer gedacht worden vanuit kansen in plaats van mogelijkheden. Dat gebeurt met de ‘Chips Act’ en kan ook op een zorgvuldige manier met bijvoorbeeld AI of biotechnologie.”
Focus op skills
Een ander belangrijk aandachtspunt is de mismatch tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. Met meer aandacht voor een leven lang ontwikkelen, kunnen niet alleen meer mensen aan het werk, maar kunnen zij ook beter presteren. “Een sterke focus op de skills van werkenden maakt mensen beter en breder inzetbaar en geeft inzicht in wat zij nog nodig hebben om een nieuwe stap te maken. Ik ben daarom groot voorstander van het skills-paspoort. Uitzendorganisatie hebben hier al veel ervaring mee en kunnen bedrijven helpen om hier beter in te worden. Bovendien kunnen zij andere werkgevers helpen om innovaties door te voeren in werkprocessen voor verschillende arbeidspools en bij het verder ontwikkelen van werkenden.”
Uitzendorganisaties helpen opdrachtgevers op verschillende manieren met hun arbeidsproductiviteit
Niet alleen door te zorgen voor personeelscontinuïteit of het verder opleiden en ontwikkelen van uitzendkrachten, maar ook door inleen- en andere werkprocessen voor klanten (en voor Randstad zelf) digitaler en efficiënter te maken.
Bij Randstad bijvoorbeeld maken bedrijfskundigen analyses bij inleners om bedrijfsprocessen optimaal in te richten. Inhouse flexcoaches bieden extra begeleiding op de werkvloer voor betere prestaties en lagere verloop- en verzuimcijfers. “Wij maken analyses niet alleen voor onszelf, maar ook voor organisaties waar we de volledig inhuur organiseren,” schetst directielid Hans Huzen van Randstad Nederland. In de meest vergaande vorm zorgt Randstad zelf ook voor performance management op basis van resultaatafspraken. “Dan nemen we bijvoorbeeld arbeidsintensieve werkzaamheden met leiding en toezicht van klanten over. Een opdrachtgever bepaalt zelf hoever hij gaat. Je kunt hierdoor resultaten halen die 10 tot 25 procent productiever zijn. Dat is niet standaard, maar het kan wel.”
