Krapte op de arbeidsmarkt belemmert de realisatie van grote maatschappelijke uitdagingen
Drie vragen aan drie arbeidsmarktexpert over de tekorten in hun sector.
Doekle Terpstra, voorzitter van Techniek Nederland
Hoe hoog is de nood aan personeel in uw sector?
“De nood in de installatiebranche is hoog en zal alleen maar hoger worden. Op dit moment is er een tekort van 20.000 installateurs. In de hele technieksector is er een tekort van naar schatting 80.000 vakmensen. Tegelijkertijd liggen er enorme maatschappelijke uitdagingen op het gebied van infrastructuur, de zorg, mobiliteit en duurzaamheid. Al die grote veranderingen moeten via de installatiebranche plaatsvinden. Zo moeten de komende jaren bijvoorbeeld duizenden tunnels toekomstbestendig worden gemaakt. Daar is geen beton voor nodig, maar techniek. Om alle grote maatschappelijke uitdagingen te kunnen realiseren, is het alle hens aan dek om te zorgen dat er voldoende vakmensen zijn.”
Wat heeft u nodig om dit op te lossen?
“Veel installateurs missen nog skills op het gebied van duurzaamheid, waardoor er een kwalitatieve mismatch is. Onze sector moet worden opgeleid voor de toekomst. En dus is een goede agenda voor een leven lang ontwikkelen cruciaal. Daar hebben we de overheid voor nodig. Maar ook het onderwijs, dat zich nog veel meer moet richten op modulair leren.
Daarnaast blijft arbeidsmigratie hard nodig. Ik was onlangs op bezoek bij een bedrijf dat medewerkers uit Zuid-Afrika haalt. Ik stoor me aan uitspraken van partijen die de migratie fors willen inperken. Dan is mijn reactie: zegt u het maar! Hoe gaan we dan de grote maatschappelijke uitdagingen realiseren? Hoe gaan we dan de internationale en Europese duurzaamheidsdoelstellingen halen? Zegt u het maar!”
Welke rol speelt of kan de uitzendbranche hierbij spelen?
“Om voldoende mensen te vinden en op te leiden, zullen wij de samenwerking zoeken met alle partners om ons heen. Ook met de uitzendbranche. Maar uitzenders moeten zich er wel van bewust zijn dat het overgrote deel van de installatiebedrijven familiebedrijven zijn. Die zijn erop gericht om op lange termijn toegevoegde waarde te bieden en zijn op zoek naar vaste dienstverbanden. Mijn advies aan de uitzendbranche is: richt je niet op de korte termijn, door mensen bij het ene bedrijf weg te halen ten gunste van een ander bedrijf. Maar investeer in de lange termijn, waarbij je oog hebt voor het karakter van het ondernemerschap in onze sector. Ik nodig uitzendorganisaties dan ook van harte uit om eens met mij mee op werkbezoek te gaan.”
Emmeline Bijlsma, directeur Brancheorganisatie Kinderopvang
Hoe hoog is de nood aan personeel in uw sector?
“In de kinderopvang is er sprake van een historische krapte. Momenteel zijn er zo’n 7.000 openstaande vacatures. Met als gevolg lange wachtlijsten en groepen die worden gesloten. Onze verwachting is dat de tekorten verder oplopen. Daar zijn twee oorzaken voor. Allereerst zal het aantal geboortes de komende jaren oplopen van 170.00 naar 200.000 per jaar. Een tweede oorzaak ligt in de vergrijzing. De afgelopen jaren betraden steeds meer mensen de arbeidsmarkt. Die groei is eruit, doordat onze samenleving vergrijst. Dus we zien een stijging van het aantal kinderen dat wordt geboren, maar het aantal werkenden neemt niet toe. Dat is geen rooskleurig scenario. Helemaal als de plannen om kinderopvang gratis te maken doorgaan, waardoor de vraag met 30% zal stijgen.”
Wat heeft u nodig om dit op te lossen?
“We moeten ons meer gaan focussen op de mensen die al bij ons werken. Dus uitstroom voorkomen door goed werkgeverschap. Stimuleren dat medewerkers een paar uur extra gaan werken. En we zullen ons nog nadrukkelijker moeten gaan richten op zij-instromers. Dat is nu al een belangrijke bron van nieuwe medewerkers.”
Welke rol speelt of kan de uitzendbranche hierbij spelen?
“We zien het aantal zzp’ers toenemen en dat zorgt bij onze leden voor ongemak. Voor kinderen zijn vaste gezichten belangrijk. En ook voor medewerkers is het belangrijk om samen te werken met een vaste groep collega’s. Als politiek Den Haag besluit om schijnzelfstandigheid aan te pakken, ligt er zeker een potentieel voor de uitzendbranche.
Daarnaast hebben we samen met het ministerie van Sociale Zaken een subsidieregeling opgezet om ontwikkelpaden voor groepshulpen te realiseren. Dat zijn medewerkers zonder een volledige mbo-opleiding die onze pedagogische professionals kunnen ondersteunen, om zo de werkdruk te verlagen. Deze groepshulpen krijgen bovendien de kans om door te groeien naar pedagogisch professional. De uitzendbranche kan behulpzaam zijn door kandidaten te screenen, te werven en op te leiden. Denk bijvoorbeeld aan vluchtelingen die wel een pedagogische achtergrond hebben, maar de Nederlandse taal nog niet machtig zijn.
Tot slot kan ook arbeidsmigratie een deel van de oplossing zijn. Dat ligt nu politiek gevoelig. Maar ik denk dan aan de inzet van mensen van binnen de EU, zoals werkloze Spaanse jongeren. Want gezien de forse personele tekorten is alle hulp in de kinderopvang welkom. Ook die van de uitzendbranche.”
Jan Boeve, algemeen directeur Transport en Logistiek Nederland
Hoe hoog is de nood aan personeel in uw sector?
“Momenteel hebben wij een tekort van achtduizend mensen, in zowel de uitvoerende functies als kantoorfuncties. Dat tekort wordt in de komende jaren groter. Daar zijn twee redenen voor. We hebben binnen onze bedrijven relatief veel 50-plussers. Door hun pensionering ontstaat er een forse uitstroom. Daarbij komt dat nieuwe instromers een andere mentaliteit hebben en minder uren per week willen werken. Voor het internationale transport betekent dat dat je niet één, maar anderhalve chauffeur nodig hebt.”
Wat heeft u nodig om dit op te lossen?
“Het gaat niet alleen om chauffeurs, maar ook om medewerkers van warehouses. En dat is lastig, omdat er een strijd om de mbo’er gaande is. Ook zijn hbo’ers, die de planning van de vrachtwagens en personeel doen, heel schaars. Dat betekent dat we moeten investeren in personeelsbehoud. En voor nieuwe instroom moeten we ons gaan richten op nieuwe Nederlanders. Want de autochtone Nederlanders zijn op. Daarnaast blijft arbeidsmigratie absoluut noodzakelijk. Ik erger me aan politieke partijen als GroenLinks-PvdA, NSC en PVV die denigrerend spreken over ‘distributiedozen’ en de arbeidsmigratie fors willen beperken. Willen wij dat alle versproducten in de supermarkt liggen? Willen wij dat een nieuwe fiets op tijd in de winkel is? Willen we dat onze online bestelling snel in huis is? Dan is het essentieel om te zorgen dat er voldoende mensen voor het transport en de logistiek zijn.”
Welke rol speelt of kan de uitzendbranche hierbij spelen?
“Bij uitzenders zit heel veel kennis over de arbeidsmarkt. Zij helpen ons om onze arbeidsbehoefte te optimaliseren en in te spelen op conjuncturele veranderingen. Verder kunnen uitzendorganisaties ons helpen met het ontwikkelen van loopbaanpaden. Zodat mensen na een aantal jaar bij een mkb-bedrijf kunnen doorgroeien naar een groter vervoersbedrijf. Op die manier behoud je personeel voor de sector. De uitzendbranche kan die samenwerking organiseren. Ik las met verbazing dat sommige politieke partijen een uitzendverbod willen in sectoren met veel misstanden. Bij bijna alle leden van ons zijn de werkomstandigheden gewoon op orde. Uitzonderingen daargelaten. Uitzendkrachten hebben we gewoon heel hard nodig. Tegen de politiek wil ik daarom zeggen: heb vertrouwen in de polder én in de uitzendbranche. Laten we gezamenlijk kijken hoe misstanden, die op kleine schaal voorkomen, kunnen worden aangepakt. En stop met het wegzetten van hele sectoren.”
Dit artikel verscheen in Uitzendwerk 1 – 2024
