Uitzendbarometer: "Opmars zzp'ers gaat door met de Wab"
Nederlandse uitzendkrachten profiteren financieel niet of nauwelijks van de krapte op de arbeidsmarkt. Terwijl zzp’ers wel flink meer zijn gaan verdienen. Voor uitzendkrachten blijft de cao leidend, vooral omdat inleners geen hoger uurloon willen betalen. Dat concluderen onderzoekers van ING in een recente analyse van de flexmarkt. Zij voorzien een verdere opmars van zzp’ers, mede door de nieuwe Wet arbeidsmarkt in balans (Wab).
Econoom Katinka Jongkind en Sector Banker (Services) Sjuk Akkermans van ING interviewden verschillende uitzendorganisaties over de ontwikkeling van de lonen in de huidige krappe arbeidsmarkt. De aanleiding was recent onderzoek van Tilburg University naar de loonflexibiliteit van verschillende arbeidsvormen, onder wie uitzendkrachten. “Om een compleet beeld te krijgen, hebben we dat onderzoek afgezet tegenover ons eigen onderzoek naar de beloning van zzp’ers,” schetst Jongkind.
Beiden voorzien voor de uitzendbranche in 2020 een stilvallende groei of een kleine krimp. “Dat is mede afhankelijk van de economische ontwikkelingen en de impact van de Wab vanaf 1 januari 2020,” aldus Akkermans. “De Wab zorgt nu voor veel onzekerheid, bleek uit onze interviews. Wat wordt de impact? Hoe reageren klanten en concurrenten? Kunnen uitzendorganisaties de kosten volledig aan hun klanten doorberekenen? Die vragen leven sterk.”
Katinka Jongkind, econoom ING
“De behoefte van bedrijven aan flexibiliteit zal niet veranderen met de invoering van de Wab.”
Marktverschuivingen
De Wab zorgt sowieso voor veranderingen tussen flexvormen, is de verwachting. Akkermans: “Vooral payrolling wordt duurder en kan plaatsmaken voor uitzenden. Maar een deel van het uitzendwerk kan worden overgenomen door zzp’ers. Hoe dit precies uitpakt, is ook afhankelijk van de nieuwe wetgeving voor zzp’ers die nog in de maak is, bijvoorbeeld rond de invoering van een minimumtarief.” Jongkind: “Uit onze gesprekken met uitzendorganisaties blijkt wel dat zij positief zijn over het gelijkere speelveld dat de Wab creëert tussen en binnen de verschillende flexvormen. Dat geldt alleen nog niet ten aanzien van zzp’ers, terwijl ook dat nodig lijkt.”
Inkomensstijging
Van alle flexkrachten zijn zzp’ers het belangrijkste ‘stootkussen’ om conjunctuurschommelingen op te vangen. Dat maakt het voor bedrijven aantrekkelijk om hen in te huren. Uit het onderzoek blijkt dat zzp’ers in de huidige krappe arbeidsmarkt hun beloning zagen stijgen. Zo steeg hun inkomen met 18% tussen 2013 (tweede kwartaal) en 2019 (tweede kwartaal). Uitzendkrachten en andere werknemers gingen er daarentegen in dezelfde periode met 8% op vooruit. “Dat vonden wij opvallend,” zegt Jongkind. “Want zzp’ers en uitzendkrachten hebben allebei beperkte baanzekerheid. Zzp’ers worden daarvoor in een stijgende conjunctuur beloond met meer ‘risicopremie’ dan uitzendkrachten. Zzp’ers hebben blijkbaar een betere onderhandelingspositie, terwijl uitzendkrachten veelal gebonden zijn aan cao-verhogingen.” Akkermans: “Hier staat wel tegenover dat uitzendkrachten pensioen opbouwen en kunnen terugvallen in de WW als het economisch minder gaat.”
De verwachting is dat de opmars van zzp’ers blijft doorzetten. Jongkind: “Door de toenemende internationalisering en globalisering van de economie en sterkere conjunctuurschommelingen hebben bedrijven behoefte aan flexibiliteit. Dat zal niet veranderen met de invoering van de Wab, waarbij flexibel werk duurder wordt.
Nieuwe koers uitzendorganisaties
Deze marktontwikkelingen hebben uiteraard gevolgen voor de keuzes die uitzendorganisaties moeten maken. Akkermans: “Zzp’ers zorgen voor druk op hun verdienmodel, maar ze bieden tegelijkertijd kansen. Uitzenders kunnen ook zzp’ers bemiddelen en eigen bemiddelingsplatforms creëren of overnemen. De uitzendsector moet zichzelf opnieuw uitvinden. De behoefte aan een flexibele schil bij bedrijven zal – ondanks dat het duurder wordt – zeker niet verdwijnen. Uitzenders kunnen hierop inspringen door zich toe te leggen op het ontzorgen van bedrijven. Bijvoorbeeld door de hr-dienstverlening van de gehele flexibele schil te verzorgen. Van oproep- en uitzendkrachten tot zzp’ers en werknemers met een tijdelijk dienstverband.”
Kunnen uitzendorganisaties deze omslag maken? “Dat geloof ik zeker,” zegt Akkermans. “Zij zijn gewend om zich aan te passen aan veranderende wet- en regelgeving en marktontwikkelingen. Dat zal nu ook lukken. Daarbij zijn de Wab en opmars van bemiddelingsplatforms nu eerst de grote uitdagingen.”
Sjuk Akkermans, Sector Banker ING
“Uitzendorganisaties zijn gewend zich aan te passen aan veranderende wet- en regelgeving, dat zal nu ook lukken.”
Dit artikel verscheen in het blad Uitzendwerk, nummer 4, december 2019.
