Welke invloed heeft Brussel op onze arbeidsmarkt?
Op 6 juni is het zover, dan mogen we ook in Nederland naar de stembus voor de Europese verkiezingen. En die verkiezingen worden spannender dan ooit. Want als we de peilingen mogen geloven, gaan de radicaal rechtse partijen een flinke winst boeken. Die partijen – waaronder ook de PVV – vormen in het Europees Parlement de fractie Identiteit en Democratie (ID). Volgens een peiling van Ipsos Global gaat ID van 59 zetels naar 81 zetels. Maar ondanks die winst blijven de Europese Volkspartij (christendemocraten) en de Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten (sociaaldemocraten) verreweg de grootste fracties in het Europees Parlement, zo is de verwachting.
Tandeloze tijger
Sonja van Lieshout, voorzitter van de World Employment Confederation (WEC)-Europe (de ‘Europese ABU’), denkt dat de winst van radicaal rechts zeker gevolgen gaat hebben. “Het zal vooral leiden tot een strakker migratiebeleid. Voor andere arbeidsmarktdossiers verwachten we vanuit de WEC een voortzetting van de huidige trend: aanhoudende druk op onze sector. Het is dus niet zo dat we na 6 juni ineens wakker worden in een heel ander Europa.” Wel zie je volgens Van Lieshout in de Europese verkiezingsprogramma’s een algehele tendens dat Europa socialer moet worden en arbeidsmarkten goed gereguleerd moeten worden. “Daar zijn wij het mee eens, mits er voldoende ruimte blijft voor flexibelere vormen van werk, zoals uitzenden, en er ingezet wordt op handhaving om een gelijk speelveld te creëren. Want als je continu nieuwe wet- en regelgeving maakt, is handhaving cruciaal. Anders ben je als Europese wetgever een tandeloze tijger.”
Deel van de oplossing
Maar feit is wel dat ook in Europa het imago van de uitzendbranche ‘de wind tegen heeft’, constateert ze. “Dus moeten we continu in Brussel blijven benadrukken wat de toegevoegde waarde van onze sector is. Dat niet uitzenden zorgt voor de groei van flexibel werk, maar andere vormen van flexibel werk, zoals zzp en oproep- en nulurencontracten. Dat de 12,4 miljoen mensen die via hr-dienstverleners in Europa aan de slag zijn, een substantiële bijdrage leveren aan een florerende economie. Dat juist uitzendwerk een goed gereguleerde vorm van werk is, die mensen toegang tot sociale zekerheid geeft. Dat wij een belangrijke rol hebben bij transities op de arbeidsmarkt, zoals tijdens de coronaperiode is bewezen. En dat wij een grote bijdrage kunnen leveren aan het verminderen van de arbeidsmarktekorten, die in vergrijzend Europa een steeds groter probleem worden. Onze sector is dus niet het probleem, maar deel van de oplossing.”
“De uitzendbranche is niet het probleem, maar een deel van de oplossing”
Sonja van Lieshout, voorzitter WEC-Europe
Platform voor arbeidsmigratie
De krapte op de arbeidsmarkt is volgens Van Lieshout een van de grootste uitdagingen voor Europa in de komende jaren. “Er zijn simpelweg niet genoeg mensen om alle banen te vullen. Dat probleem is in heel Europa zichtbaar: vorig jaar stond 3 procent van de vacatures open. In Nederland lag dat percentage zelfs op 4,5 procent. Vooral sectoren als de gezondheidszorg, de bouw en het onderwijs zijn naarstig op zoek naar personeel.” Van Lieshout is dan ook blij met het European Talent Pool Initiative van de Europese Commissie. “De Europese Commissie wil het makkelijker maken om arbeidsmigranten van buiten de Europese Unie te halen. Hiervoor wordt een online platform opgezet. Helaas zijn er geruchten dat private arbeidsbemiddelaars uitgesloten zullen worden van dit initiatief. Niet verstandig, omdat hiermee een ongelijk speelveld ontstaat. Terwijl samenwerking tussen alle stakeholders op de arbeidsmarkt nodig is om de potentie van de Talent Pool te realiseren. En daar hoort onze sector wat ons betreft zeker bij. De vraag is overigens wel of ook na de Europese verkiezingen dit voorstel in zijn huidige vorm overeind blijft.” Daarnaast wil de Europese Commissie de arbeidsmarkttekorten te lijf gaan door het stimuleren van publiek-private samenwerking, vertelt Van Lieshout. “Nederland heeft op dat vlak veel kennis en ervaring, die we met behulp van de ABU naar andere Europese landen kunnen brengen.”
Skills mismatch aanpakken
Om de tekorten op de Europese arbeidsmarkt niet nog verder te laten oplopen, is het belangrijk om tevens de skills mismatch aan te pakken, benadrukt Van Lieshout. “De vaardigheden die werknemers hebben, sluiten vaak onvoldoende aan op de vraag van werkgevers. Door scholing zullen we mensen moeten ondersteunen om tussen sectoren te gaan bewegen. Helemaal nu door de Europese Commissie vol wordt ingezet op vergroening en digitalisering. Europa heeft als ambitie dat zestig procent van de volwassenen in 2030 jaarlijks een opleiding volgt. We weten dat tachtig procent van de vaardigheden worden geleerd via werk. Maar hoe gaan we dat organiseren? Ik denk dat in Nederland het opleidings- en ontwikkelfonds Doorzaam daar een belangrijke rol bij kan spelen.” Ook heeft de Europese Raad twee jaar geleden de lidstaten aanbevolen om individuele leerrekeningen te overwegen. Een goede zaak, aldus Van Lieshout. “We moeten op een meer circulaire manier naar de arbeidsmarkt gaan kijken. Een individueel scholingsbudget helpt om mensen van krimp- naar groeisectoren te brengen.”
Wat is de belangrijkste Europese wet- en regelgeving voor hr-dienstverleners?
- De Europese uitzendrichtlijn: deze richtlijn, die in 2008 werd ingevoerd, geeft uitzendkrachten - met enkele uitzonderingen - het recht op dezelfde fundamentele arbeidsvoorwaarden als werknemers in vaste dienst bij de werkgever
- De richtlijn rond platformwerk: deze richtlijn is bedoeld om de arbeidsvoorwaarden te verbeteren van mensen die via digitale platforms werken. En tegelijkertijd ervoor te zorgen dat de mogelijkheden en voordelen van de platformeconomie worden behouden. Hr-dienstverleners zijn verplicht om in de komende twee jaar aan deze nieuwe regels te voldoen.
- De verordening rond kunstmatige intelligentie: de verordening heeft tot doel om oneigenlijk gebruik tegen te gaan en discriminatie door het gebruik van kunstmatige intelligentie te voorkomen. De verordening is bindend en dus moet ook de recruitment sector de komende jaren aan deze regels voldoen.
De sociale dialoog in Europa
“Op Europees niveau hebben wij een goede samenwerking met de vakbonden, die zich hebben verenigd in UNI Europa,” constateert Van Lieshout. “Sinds 2005 is er een structurele sociale dialoog voor de uitzendsector. We komen drie keer per jaar samen, waarbij een werkprogramma voor de komende jaren wordt vastgesteld. Een vast onderdeel daarvan is een gezamenlijk onderzoek of een gezamenlijk project. In 2020 hebben wij een rapport uitgebracht over ‘sociale innovatie’ in de uitzendbranche. Daarin staan een aantal best practices [zie andere kader, red.] die we naar andere Europese landen willen brengen. Momenteel doen we samen met de vakbonden een onderzoek naar sociale rechtvaardigheid. De focus ligt daarbij op arbeidsvoorwaarden, arbeidsomstandigheden, sociale bescherming en opleiden. Het eindelijke doel is om de sociale dialoog te bevorderen in landen waar deze nog niet zo goed loopt.”
Bescherming platformwerkers
Een ander hot topic op Europees niveau is ‘digitale regulering’, zegt Van Lieshout. “Ook bij werving en selectie wordt steeds meer gebruik gemaakt van kunstmatige intelligentie. Dat heeft geleid tot een Europese verordening, die strikte voorwaarden stelt aan het gebruik daarvan. Ook de recruitment-sector zal in de komende jaren hieraan moeten voldoen. De WEC heeft daarom een ethische code voor onze sector opgesteld.” Recent bereikten de EU-ministers bovendien een akkoord over platformwerk. “Het doel is om de arbeidsvoorwaarden te verbeteren van mensen die via digitale platforms werken,” licht Van Lieshout toe. “Hr-dienstverleners die deze platforms gebruiken, zijn verplicht om de komende twee jaar aan deze nieuwe Europese regels te voldoen.”
“De invloed van Europa is nu al groot is en die invloed zal de komende jaren alleen nog maar groter worden,” besluit Van Lieshout. “Er staat veel op het spel. De Europese wet- en regelgeving kan grote consequenties hebben voor onze branche. Brussel is letterlijk en figuurlijk niet ver weg.” Voor de uitzendbranche ziet ze ‘risico’s en bedreigingen, maar zeker ook kansen’. “In nauwe samenwerking met de vakbonden, beleidsmakers en de publieke arbeidsbemiddeling, blijven wij ons in Europa inzetten voor een toekomstbestendige arbeidsmarkt. Het allerbelangrijkste is dat wij als sector continu onze toegevoegde waarde voor de economie en voor de arbeidsmarkt over het voetlicht weten te brengen. Want dan verandert misschien de invulling van onze rol, maar zullen we een voorname rol op de arbeidsmarkt kunnen blijven spelen.”
Drie best practices uit Europa
Nederland: Goede sociale dialoog
“Als het gaat over uitzendwerk wordt Nederland in Europa vaak als gidsland gezien,” zegt Van Lieshout. “Niet alleen omdat uitzendwerk in de wet is verankerd en goed gereguleerd is, maar ook omdat er al vele jaren een sociale dialoog met de vakbonden bestaat. Het opleidingsfonds Doorzaam is een concreet resultaat van die dialoog. Het fonds maakt het mogelijk dat flexkrachten – net als vaste medewerkers – kunnen worden opgeleid, zodat ze over de juiste vaardigheden beschikken.”
Frankrijk: Aanvullende zorgverzekering
“Intérimaires Santé is een initiatief van de Franse ABU en de vakbonden,” licht Van Lieshout toe. “Het geeft 1,3 miljoen Franse uitzendkrachten recht op een aanvullende zorgverzekering, mits ze gedurende een jaar drie maanden aangesloten hebben gewerkt. De kosten worden voor de helft door werkgevers en voor de helft door werknemers gedragen. Ik zie dat als een schoolvoorbeeld van sociale innovatie in onze branche.”
België: Tool soft skills
“Test your selfie is een online tool die is ontwikkeld door de Belgische ABU in samenwerking met de Katholieke Universiteit Leuven,” vertelt Van Lieshout. “De tool is bedoeld om bij middelbare scholieren meer bewustwording te creëren over het belang van soft skills. Die vaardigheden – zoals samenwerken, communicatie en presenteren – worden in het werkende leven steeds belangrijker. Inmiddels zijn er al tienduizenden gebruikers van deze tool.”
