Kiezen én kiezen voor de arbeidsmarkt
Deze week mogen we weer. Het feest van de democratie. We gaan kiezen. Het is spannender dan ooit. Benieuwd wat het de arbeidsmarkt gaat brengen.
De voortekenen zijn niet gunstig. De arbeidsmarkt had slechts lauwe belangstelling in de verkiezingsprogramma’s. Natuurlijk, bestaanszekerheid, arbeidsmigratie en het wettelijk minimumloon kwamen erin terug. Maar om nou te zeggen dat de politiek doordrongen is van de ernst van de situatie op de arbeidsmarkt. Nee, volstrekt niet.
Zonder mensen geen transitie
De programma’s staan vol ambities voor wonen, zorg en het klimaat en zijn doorgerekend door het CPB op de financiële dekking. Maar het draait de komende jaren niet om de centen, maar om de mensen. De plannen zijn niet doorgerekend op ‘hebben we voldoende mensen?’. Ik voorspel u: bedrijven gaan in de toekomst niet ten onder door te weinig geld, maar door een tekort aan goede mensen. Zo ook de grote politieke plannen. Vergrijzing en verduurzaming zorgen voor grote arbeidsmarktkrapte. Zonder mensen, geen transitie.
Politieke plannen worden nu door het CPB ‘afgerekend’ op het aantal extra banen. Hoe meer, hoe beter. In plaats daarvan zou een goede score op het aantal extra beschikbare mensen voor de arbeidsmarkt moeten worden gevierd. Minder banen, meer mensen, daar kan je pas mee thuis komen. Of nog beter, meer mensen én meer arbeidsproductiviteit.
Ook de politiek moet kiezen
Helaas gaat het daar veel minder over. Dan gaat het om de investeringen in onze arbeidsmarkt, hervorming van ons sociale stelsel, sociale innovatie én een activerend arbeidsmarktbeleid. Maar ook om de meer fundamentele vraag: welk werk willen wij in dit land en wat voor soort economie hebben we voor ogen? Want we zullen moeten kiezen. Minder logistieke centra of meer zorg? Meer mensen voor de kinderopvang of toch voor de industrie? Niet alles kan tegelijk. De politiek moet duidelijk kiezen in hun ambities. Een nieuw kabinet moet bij de plannen die het maakt meer rekening houden met de krapte op de arbeidsmarkt en duidelijk prioriteren in de maatschappelijke opgaven. Kiezen dus!
Het is nog niet te laat. We gaan de formatie in. Dertig jaar geleden rolde uit de formatie het kabinet-Kok I met als motto ‘werk, werk en nog eens werk’. Een van de eerste zinnen van het regeerakkoord was toen ‘de belangrijkste zorg van Nederland is het tekort aan werkgelegenheid’. Het kan verkeren. De formerende partijen hoeven wat mij betreft alleen het laatste woordje te wijzigen. Een nieuw motto moeten ze zelf verzinnen. En daarna moeten zij gaan kiezen…
